6f/2 (34578)

رفتن به محتوا

6f/2 (34578)

هزینه یابی بر مبنای فعالیت

مقدمه

اطلاع از هزینه واقعی یک پروژه قبل از شروع آن از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین در این مقاله، به منظور محاسبه هزینه واقعی انجام پروژه، ابتدا به معرفی رویکرد نوین"هزینه یابی بر مبنای فعالیت " پرداخته و سپس با شناسایی کلیه فعالی تهای مورد نیاز یک پروژه و استفاده از فرمو لهای محاسباتی مناسب، هزین ههای آنها مورد محاسبه قرار گرفته است. پس از محاسبه هزینه ها، از رویکرد " مدیریت بر مبنای فعالیت " به منظور بهبود هزینه ها برمبنای تخصیص درست فعالی تها مورد استفاده قرار گرفته است. در پایان، با تجزیه و تحلیل هزینه های محاسباتی، پروژه های با صرفه اقتصادی مشخص شده است. لازم به ذکر است روش هزین هیابی بر مبنای فعالیت (ABC) هزین ههای متغیر، ثابت و بالاسری هر پروژه را با استفاده از کلیه فعالی تهای مورد نیاز آن پروژه مشخص م یکند. از مزایای عمده ABC آشکار ساختن هزینه واقعی پروژه، بهبود و توسعه تصمی مگیری و مشخص نمودن آزاد یهای انتخاب استراتژیک و … م یباشد. مدیریت بر مبنای فعالیت (ABM) نیز سیستمی است که شامل روش ABC و شماری از عناصر کنترل از قبیل فرآیندهای تجزیه و تحلیل ارزش، هزینه یابی پروژه بر مبنای فعالیت،ارزیابی عملکرد و حسابداری اداری میباشد

روش محاسبه صحیح بهای تمام شده

وقوع رویدادهایی نظیر توسعه رقابت جهانی، پیشرفت فن آوری اطلاعات و ارتباطات و دسترسی به سیستم های اطلاعاتی ارزان طی دو دهه گذشته و تلاش واحدهای اقتصادی جهت احراز رتبه جهانی و ورود به بازارهای بین المللی، لزوم داشتن نگرشهایی همچون رضایت مشتریان و مدیریت بر مبنای فعالیت را اجتناب ناپذیر کرده است.

همچنین با افزایش سهم فن آوری و سایر اجزای هزینه های سربار در تولید کالاها و خدمات ، روشهای هزینه یابی سنتی، اطلاعات صحیح در مورد هزینه سر بار و تسهیم آن فراهم نمی آورد در حالیکه اطلاعات بهای تمام شده محصولات، خدمات و مشتریان از مهمترین اطلاعات مالی است که برای تصمیمات مدیریت مورد نیاز است. برآورده نشدن اطلاعات مورد نیاز مدیریت توسط سیستم های هزینه یابی سنتی، واحدهای اقتصادی را به سمت استفاده از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) متمایل کرده است.

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت یکی از سیستم های نوین هزینه یابی محصولات و خدمات است که نیازهایی از قبیل محاسبه صحیح بهای تمام شده محصول، بهبود فرایند تولید، حذف فعالیت های زائد، شناخت محرک های هزینه، برنامه ریزی عملیات و تعیین راهبردهای تجاری را برای واحد اقتصادی برآورده می سازد. این سیستم به جای پرداختن به نشانه و معلول ، علت ایجاد هزینه و تولید را کالبدشکافی می کند و اگر فعالیتی دارای فلسفه توجیهی، متقاضی و حتی ارزش  افزوده نباشد، زمینه حذف، تعدیل یا بهبود آن را فراهم می کند.

در ادبیات حسابدرای تعاریف مختلفی از هزینه یابی بر مبنای فعالیت ارائه شده است.

می هر و دیکین معتقدند : «هزینه یابی بر مبنای فعالیت یک روش هزینه یابی است که بهای تمام شده محصولات را از جمع هزینه فعالیتهایی که منجر به ساخت محصول می شوند بدست می آورد».

هیلتون می نویسد: «هزینه یابی بر مبنای فعالیت روشی است که در آن هزینه ها بر مبنای نسبت سهم فعالیتهای صرف شده بوسیله هر محصول، از یک مخزن هزینه به محصولات مختلف تخصیص داده می شود».

با توجه به تعاریف فوق می توان گفت که ABC ، بر فعالیتهایی تأکید دارند که برای تولید محصولات (خدمات) باید انجام شوند و سپس هزینه فعالیتها با توجه به میزان استفاده هر محصول از فعالیتها به محصولات تسهیم می شود.

مرروی اجمالی بر تاریخچه ABC

در اواخر دهه 1960 و اوایل دهه 1970، برخی نویسندگان حسابدرای به رابطه بین فعالیت و هزینه اشاره نمودند. اما در دهه 1980 به دنبال انعکاس ضعف ها و نارسایی های سیستم های رایج حسابداری در ارائه اطلاعات دقیق هزینه، توجه جدی در محافل دانشگاهی و حرفه ای به این رابطه بیشتر جلب گردید. این توجه عمدتاً براساس پیدایش 3 سازه اصلی بود. سازه اول تغییر نوینی بود که در دنیا جهت معرفی تکنولوژی مدرن، مکانیزم های تولیدی جدید در کشورهای مختلف بویژه در ژاپن و … رخ داد. سازه دوم این بود که در دهه 1980 فلسفه فکری بسیاری از مدیران شرکت ها دستخوش تغییرات عمده گردید و علاوه بر سود آوری، رقابت در سطح جهانی، افزایش رضایت مشتریان، تأکید بر کنترل کیفیت محصولات و کاهش هزینه ها نیز جزو اهداف اصلی مدیران قرار گرفت. سازه سوم این بود که عده ای از نویسندگان حسابداری به تشریح فضای جدید تولید، نقشهای گوناگون تکنولوژی و دیدگاههای جدید مدیران پرداختند. نویسندگان مذکور ادعا کردند که سیستم های سنتی حسابداری صنعتی و مدیران نه تنها پاسخگوی احتیاجات مدیران نیست بلکه استفاده از اطلاعات حاصل از آنها سبب گمراهی و تصمیم گیری های نادرست مدیران می شود. به دنبال آن، این نویسندگان اقدام به معرفی سیستم جدید تحت عنوان «هزینه یابی بر مبنای فعالیت» نمودند.

نیاز به اطلاعات عملیاتی در مورد هزینه ها، مقدمه ظهور سیستم دوبعدی ABC را فراهم آورد. این نگرش جدید مشخصاً به منظور ارائه اطلاعات مفید جهت دستیابی به اهداف اصلاحی در داخل و خارج از سازمان پدید آمد. این سیستم دارای دو دیدگاه اساسی می باشند. دیدگاه اول بیانگر تخصیص هزینه ها از منابع به فعالیت ها و از فعالیتها به اهداف (موضوع) هزینه (شامل مشتریان و محصولات) می باشد.

اطلاعات فراهم شده در این بخش پشتیبان تصمیمات کلیدی سازمان مانند قیمت گذاری، تعیین ترکیب محصول تأمین منابع و تعیین الویت هایی برای اقدامات اصلاحی است. دیدگاه دوم پاسخگوی نیاز سازمان به اطلاعاتی درباره عوامل موثر بر فعالیتهاست. به عبارت دیگر چه عواملی باعث انجام کارها می شوند و چگونه می توان این فعالیتها را به نحو مطلوب انجام داد. چنین اطلاعاتی به سازمان کمک می کند تا علاوه بر بهبود عملکرد خود، ارزش دریافتی توسط مشتریان را نیز اصلاح نماید.

فرایند محاسبه بهای تمام شده توسط سیستم های سنتی و ایرادات وارد بر آن:

پیشرفت تکنولوژی تولید و استفاده از تفکر مدیریت موجودی، نظیر jit ، و چند عامل دیگر ساختار هزینه های محصول را به شدت تغییر داده است و باعث افزایش هزینه های سربار و در عوض کاهش شدید هزینه های کار مستقیم و هزینه مواد اولیه شده است.

در سیستم های سنتی هزینه یابی، برای تخصیص هزینه سربار در غالب موارد از هزینه (ساعت) کار مستقیم به عنوان مبنای تخصیص استفاده می شود. در حالیکه امروزه هزینه کار مستقیم غالباً کمتر از 15% و در مقابل هزینه های سربار بیش از 50% از هزینه محصول را دربر می گیرد. بنابراین تخصیص هزینه های سربار بر اساس مبناهایی همچون ساعت (هزینه) کار مستقیم منجر به محاسبه نادرست بهای تمام شده محصولات می شود.

در نظام سنتی، بهای تمام شده محصول طی فرایند زیر محاسبه می شود:

1)      ردیابی (اختصاص) مواد مستقیم و دستمزد مستقیم به محصولات یا خدمات

2)      تخصیص هزینه های سربار به محصولات یا خدمات بر مبنای یک نرخ جذب معین.

3)      محاسبه بهای تمام شده محصولات

به این شیوه محاسبه بهای تمام شده ایراداتی وارد شده است که می توان موارد زیر را بیان کرد:

1)      هزینه کار مستقیم اهمیت خود را از دست داده است.

2)      استفاده از یک مبنای تخصیص نمی تواند به طرز مناسبی تمام روابط بین هزینه ها را نشان دهد.

3)      علی رغم بالا بودن سهم هزینه سربار در هزینه محصول، نحوه تخصیص هزینه سربار به هر اندازه که باشد فاقد اهمیت است.

4)      این سیستم در جریان تولید پیچیده و غیرمعمول جوابگو نمی باشد.

5)      اطلاعاتی صحیح و واقعی در مورد بهای تمام شده و سودآوری شرکت ارائه نمی کند.

بسیاری از شرکتها به منظور برطرف نمودن انتقادات مطرح شده در بخش قبل به سمت استفاده از سیستم ABC گرایش یافته اند. این سیستم جانشین هزینه یابی سفارش کار یا روش مرحله ای نیست، بلکه می تواند همراه با آنها به کار گرفته شود . سیستم ABC فلسفه نوین مدیران (جلب رضایت مشتریان) و رقابت با سایر شرکت ها را به طور کمی در هزینه یابی محصول منظور می کند. یعنی این سیستم علاوه بر هزینه های مواد مستقیم و دستمزد مستقیم ، هزینه های گوناگون مربوط به تکنولوژی، کیفیت محصول و هزینه های مربوط به تولیدات انعطاف پذیر را نیز در برمی گیرد.

چه شرکت هایی بهتر است از سیستم ABC استفاده کنند؟

استفاده از ABC برای برخی شرکت ها نامناسب بوده و برای برخی دیگر بی تأثیر می باشد. هزینه یابی بر مبنای فعالیت در شرکتهایی مناسب است که دارای ویژگی های زیر باشند:

1)      شرکتهایی که دارای تولیدات گوناگون و متنوع و یا ارائه دهنده خدمات مختلفی باشند.

2)      شرکتهایی که هزینه سربارشان بالا بوده و این هزینه به محصولات مختلف با توجه به میزان تولید هر یک به نسبت یکسان قابل تخصیص نباشد.

3)      شرکتهایی که از ماشین آلات پیشرفته خودکار در تولید استفاده می کنند.

4)      شرکتهایی که دارای جریان تولید پیچیده و غیرمعمول می باشند.

طبقه بندی هزینه ها در روش ABC

طرفداران ABC ادعا می کنند که کلیه فعالیتهایی که در یک سازمان صورت می گیرد نهایتاً در راستای حمایت از تولید و توزیع محصولات یا خدمات می باشد. بنابراین هزینه کلیه فعالیتها باید به عنوان هزینه های محصول درنظر گرفته شوند.

در سیستم ABC ، 4 طبقه فعالیت وجود دارد که هزینه این فعالیتها نیز با توجه به میزان استفاده هر محصول (خدمت) از فعالیتها، به محصولات (خدمات) تخصیص می یابد. 4 طبقه فعالیت عبارتند از:

1)   فعالیتهای سطح واحد محصول که با هر بار تولید یک واحد محصول انجام می شود (سوراخ کردن، ماشین کاری هر قطعه) هزینه این نوع فعالیتها بین واحدهایی که فعالیت برای تولید آنها انجام شده است تسهیم می شود.

2)   فعالیتهای سطح دسته محصول که با هر بار تولید یک دسته از محصول انجام می شود (آماده سازی ماشین آلات یا سفارش مجموعه ای از قطعات) هزینه های سطح دسته محصول  صرف نظر از تعداد واحدهای موجود در هر دسته اغلب ثابت است.

3)   فعالیتهای سطح محصول که براساس نیاز پشتیبانی انواع محصولات مختلف اجرا می شود و هزینه های آن ثابت بوده و می توان آنها را به محصولات تخصیص داد. (حفظ مشخصات محصول و انجام تغییرات مهندسی).

4)   فعالیتهای سطح کارخانه که فرایند عمومی تولید کارخانه را پشتیبانی می کند. 3 طبقه اول با هزینه هایی سر و کار دارد که می توان آنها را مستقیماً به محصولات تخصیص داد. اما طبقه اخیر شامل هزینه هایی است که برای انواع محصولات مشترک است و تنها بر مبنای اختیاری می توان آنها را بین محصولات تسهیم کرد (روشنایی و نظافت کارخانه)

 اجرای سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت

در سیستم های هزینه یابی سنتی، عموماً از طریق ایجاد مراکز هزینه، کلیه هزینه های دوایر مختلف تولیدی و غیرتولیدی به تعداد محصولات تولید شده تقسیم می شود تا بهای تمام شده محصول تعیین شود. در این سیستم هیچ گونه ارتباط مستقیمی بین فعالیتهای لازم جهت تولید محصولات (خدمات) با هزینه ها و همچنین میزان استفاده این فعالیتها از منابع مالی شرکت وجود ندارد. در نتیجه بهای تمام شده محصول منعکس کننده مستقیم فعالیتها و ارزش منابع به کار گرفته شده شرکت نیست. سیستم ABC این نقیصه را بوسیله مرتبط نمودن مستقیم هزینه های سازمانی با هزینه های فعالیت عملیاتی مرتفع می سازد.

سیستم ABC تخصیص هزینه های عمومی و مشترک را در دو مرحله انجام می دهد. در مرحله اول هزینه فعالیتهایی که منجر به پیداش محصولات یا خدمات گشته اند تعیین می شود . این مرحله شامل موارد  زیر است :

1)      بررسی هزینه های تولیدی و غیر تولیدی.

2)      تعیین فعالیتهای مربوط به تولید یا توزیع محصولات یا خدمات.

3)      تعیین تعداد مراکز فعالیت جهت جمع آوری هزینه ها و

4)      تعیین هزینه های مربوط هر فعالیت

مرحله دوم مربوط به جذب هزینه مراکز فعالیت به محصولات یا خدمات جداگانه است.این مرحله شامل موارد زیر است:

1-       تعیین مبناهای متعدد تولید و غیر تولیدی جهت تخصیص هزینه ها

2-       تقسیم هزینه مراکز فعالیت به منباهای مختلف و تعیین نرخ سربار

3-       جذب نرخ سربار محصولات یا خدمات گوناگون

برخی از مباحث کلیدی ABC

الف) محرکهای هزینه : محرکهای هزینه مشخصه یک رویداد یا فعالیت است که منجر به وقوع هزینه می شود در انتخاب محرک های هزینه مناسب 3 عامل حائز اهمیت وجود دارد:

1)      میزان همبستگی

2)      هزینه اندازه گیری

3)      آثار رفتاری

ب) همگن بودن فعالیت ها: یعنی اینکه اقلامی از هزینه سربار در یک گروه گردآوری شوند که تقریباً به نسبتی یکسان توسط هر یک از محصولات به مصرف برسند.

ج) تعیین زمان طراحی و اجرای سیستم ABC

 

نتیجه گیری

سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت پدیده نوینی است که تفکر هزینه یابی سنتی حسابداری مدیریت را به شدت دگرگون ساخته است و توجه واحدهای اقتصادی بسیاری را به خود جلب نموده است برخی از مزایای این سیستم عبارتند از:

1)      بهبود سیستم هزینه یابی و تخصیص هزینه های شرکت به طور مطلوب تر

2)      تعیین بهای تمام شده و قیمت گذاری به صورت منطقی و دقیق تر

3)      کنترل عملیات شرکت و برنامه ریزی و تصمیم گیری کار

4)      ارزیابی صحیح تری از عملیات مالی مدیران

5)      حذف فعالیتهای بدون ارزش افزوده

علی رغم این مزیت ها، امروزه فقط در جوامع علمی برای توسعه تئوری و نظری ABC کار شده است و در صنایع و کارخانجات تولیدی کمتر به آن پرداخته شده است. دلیل عمده آن عدم آشنایی مدیران، صاحبان صنایع مختلف و پرسنل مربوط و ترس و واهمه از هزینه بری اجرای سیستم است.

---

۰

راهبری نوشته‌ها

gl/l (1142)

رفتن به محتوا

gl/l (1142)

مقدمه

( ینبت لکم به الزّرع و الزّیتون و النّخیل و الاعناب و من کلّ الثّمرات انّ فی ذلک لایة لقومٍِ یتفکّرون) از آب باران زراعتها برویاند و درختان زیتون ،خرما و انگور و از هر گونه میوه بپرورد و در این کار قدرت و آیات الهی برای اهل فکر پدیداراست.

سپاس رب علیم را که فر صتی مرحمت فرمود تا بتوانم کشاورزی و زراعت را از دید گاه قوانین اسلامی یعنی دینی که شکستن یک شاخه درخت را به مثابه شکستن بال فرشتگان می داند و افتخار رهبرش احداث نخلستان و حفر چاه به منظور آبیاری آن جهت تأ مین غذای محتاجان جامعه است بررسی کنم . از دیدگاه دینی،که کلام خدا با خواندن وکسب علم شروع و بین عالم و بی سواد فرق قائل می شود . لذا بشریت را مقید فرموده که با پرداخت خمس و زکات از محصولات کشاورزی و در آمد خود در امور عام المنفعه ، باعث بهبود وضع معیشتی افراد فقیر جامعه صرف و با انجام غرس درخت باقیات و صالحات دنیوی را به قیامت ، پیوند دهد . و همچنین در امر زراعت قوانین پیشرفته و مدونی در فقه به نام مساقات و…… مــوجــود است که روشنگر حقوق و مباحث حقوقـی می باشد .

فصل اول کلیات

بخش اول: درآمدی بر کشاورزی و تاریخچه آن

در جهانی که ابر قدرتها برای دستیابی به امیال شیطانی خـود از کشاورزی و محصولات آن به عنوان اهرم فشار استفـاده نموده ، در حالی که افراد آن جوامع از مصرف زیاد و پر خوری دچار انواع بیمارییهای خاص شده اند و میلیونها نفر درنقاط مختلف جهان ،که ازگرسنگی بر اثر فقرغذایی و سوء تغذیه جان خود را از دست می دهند تحت سلطه خود قرار می دهند . کشور های قدرتمند با خریــــد محصولات کشاورزی و نابود کردن آن برای حفظ اقتدار کاذب خـود ، بر دولتهای وابسته مانع از رسیدن آن به نیازمندان واقعی و نجات آنان از گرسنگی و مرگ می شوند . با توجه به اهمیت مواد غذایی برای ادامه حیات و نقشی که کشاورزی در زندگـــی انسان دارد ، بنابراین لزوم بررسی و پژوهشی هر چند مختصر، در باره کشاورزی از دیدگــــاه اسلام و وضعیت آن در کشورهای اسلامی و سیر نزولی آن که با سیاست موزیانه ابر قدرتها در حال نابودی می باشد ، بیش از پیش مشهود می باشد . بخش کشاورزی بــه دلیــل بــرخورداری از رشد مستمر و پایــدار و درون زای اقتصادی ، نقش حیاتی که می تواند در ایجاد عدالت اجتماعی و استمرار مؤلفه های اصلی وابسته به آن ، مانند تأمین امنیت غذایی و توسعه اشتغال در جــامعه داشته باشد مستلزم حمایت جدی و کار آمد است .

این بخش به لحاظ دارا بودن توانمندی های قابل توجه در منابع و عوامل تولید ، با بیش از 37 میلیون هکتــــــار اراضی مستعد کشاورزی می تواند جایگاه مناسبی در توسعه اقتصادی کشور ایران ، ایفای نقش نماید .

همانگونه که می دانیم انسانهای بسیاری در طول تاریخ از گرسنگی و سوء تغذیه در رنج و عذاب بوده اند . با سپری شدن سده ها و رشد تصاعدی جمعیت به صورت هندسی ، دامنه این رنج و عذاب بیشتر شده ،زیرا تولید مواد اولیه به صورت تصاعدحسابی است . بنابراین فاصله احتیاج و مایحتاج بشر، هر روز بیشتر و بیشتر می شود . همچنین تـوزیع نابرابر منابع و مواد غذایی نیز، مزید بر علت شده است . انسان چاره اندیش از یک سو رشد جمعیت را شـــاهد است و از سوی دیگر شاهد کمبود مواد غذایی می باشد ، پس جا دارد بشر در هر زمــان به فکر تأ مین مواد اولیـه زندگی خود باشد . روشن است کمبود مواد غذایی و سوء تغذیه اثر نامطلوبی بر فکر و روان آدمی داشته و به خاطر سیرکردن شکم خود دست به دزدی ، غارت و… میزند . لذا جنگهای بسیاری که در جهان بوقوع پیوسته شـاهد بـر این مدعاست که عمدتاً بــه خاطر بدست آوردن زمینهای مستعد کشاورزی بــوده تا قوم و ملیتی بتواند با به زیـــر کشت بردن زمینها ، خود را از فنا و نابودی کامل نجات دهد . هر قومی که دارا ی ساختار کشاورزی مناسبی باشد که بتواند مایحتاج اولیه خود را از نظر غذایی تأ مین کند می تواند صنایع دیگری را نیز رشد داده ، به مرور به یک کشور قوی و ثروتمند تبدیل گردد. البته ، باید دانست که امنیت غذایی ، خود کلید دسترسی عموم مردم به غذای کافی درتمام اوقات به منظور داشتن زندگی ســــالم و فعال بوده و یکی از محورهای اصلی توسعه ملی هر کشوری می باشد ، و تحقق کامل آن ، در گرو تلاش و هماهنگی بخشهای مختلف اقتصادی کشورخواهد بود . اسلام ، دینی است کــه در تمامـــی زمینه ها هـدایتگر و راهنمای انسان بـــوده ، دستورات کــــــاملی را در این زمینه شاهدیم .اسلام دینی است کامل و پر بار که انسانها را نـــــه مانند یهودیت فعلی تشویق به مادیگری کامل کند ونــــــــه همانند مسیحیت که آخرت را به طور مطلق تبلیغ کند ، بلکه دینی است مکمل کلیة ادیان که در جای جای قران و دستورات پیغمبر(ص) و أئمه اطــــهار (ع ) می توان این موضوع را واضح و آشکار دید و در مورد زراعت ، دستورات لازم و مقتضی را صادر فـرموده است که اگر به آ نها عمل کنیم می توان خود و جامعه اسلامی را از خطر گرسنگی و فقر نجات دهیم . امید است که ما بتوانیم در این راستا به خوبی عمل نماییم . اصولاً تمامی جوامع چه شرقی و چه غربی برای کشاورزی اهمیت ویژه ای قائل هستند . اما نکته ای که در اینجا قابل تعمق است نوع فرهنگ و نگرش هر جامعه است که نوع محصول و نحوه کشت آنرا مشخص می کند مثلا در قاره آمریکا جیره غذایی مردم بیشتر ذرت است و مصرف سرانه آن نیز بالا است ولی مصرف گندم در این قاره به نسبت مردم آسیا کمتر می باشد . در اروپا نیز مصرف ذرت و سیب زمینی در حد بالاتری قرار دارد .ولی در خاورمیانه مصرف گندم بسیار بالا تر و در ایران به طور متوسط به ازای هر نفر200 کیلوگرم مصرف سالیانه می باشد. در خاور دور و آسیای جنوب شرقی مصرف برنج بسیار بالا بوده و سرانه آنها چندین برابر مردم ایران میباشد.

بند اول: دیدگاه جامعه غرب نسبت به کشاورزی

در غرب ، دیدگاه مردم نسبت به کشاورزی یک دیدگاه لطیف و در عین حال سود جویانه است مردم در این دیار علاقه مند به داشتن یک مزرعه مناسب جهت زندگی آرام و با سکوت بوده که در کنار این علاقه مندی و سکوت وآرامش در آمد قابل توجهی کسب و از امکانات موجود کشور در حد بالایی استفاده می نمایند . کشاورزان این دیار را افراد مرفه تشکیل می دهند . چون دیدگاه آنان یک دید اقتصادی است و کاشتن برای بدست آوردن پول، صورت می پذیرد نه سیر کردن شکم ، لذا سعی کرده اند از حد اکثر امکانات علمی جهت افزایش محصولات خود استفاده نموده و کوشش می کنند تا از کاروان پیشرفت علمی در این زمینه عقب نمانند.

بند دوم: دیدگاه جامعه شرق نسبت به کشاورزی

اما دیدگاه جوامع شرقی خلاف آنها است . در شرق کشاورزی یک کار سنگین و طاقت فرسا است . افراد جهت سیر کردن شکم خود به نوعی زراعت سنتی می پر دازند وکمتر از علم روز بهره می گیرند .کشاورزان با توجه به فقر مالی ، برای بهبود وضعیت خود ریسک نمی کنند . مدت کوتاهی است که شرکتهای کشت و صنعت در اکثرکشورهای در حال توسعه ، فعالیت خود را شروع کرده اند اما تا رسیدن به مرحله مطلوب راه درازی در پیش خواهند داشت آنهم به خاطرعدم آگاهی و دسترسی به علوم پیشرفته کشاورزی و نیز فقر مالی ، اکثر روستائیان که فاقد هر گونه امکانات لازم برای کشت مکانیزه می باشند. اخیراً بعضی از کشورهای خاور دور و آسیای جنوب شرقی برای مکانیزه نمودن کشاورزی ، در حال پیشرفت بوده و سعی بر این دارند تا کشاورزی خود را از حالت سنتی خارج نمایند و هر گونه تعلل کشورهای اسلامی منطقه در این راه سبب خواهد شد که از کاروان صنعت کشاورزی عقب مانده، جبران آن به سادگی امکان پذیر نباشد.

بخش دوم

روش نگارش

این تحقیق و پژوهش مختصر به روش کتابخانه ای صورت گرفته و سعی شده است حتی الامکان از منابع موثق و مطمئن استفاده شود تا کیفیت نگارش پائین نیاید ، علاوه بر آن با توجه به تازه بودن بحث و کم بودن کتابهای مشابه ابتدا مختصری از تاریخ کشاورزی ، بحث و سپس اطلاعاتی در مورد زراعت گردآوری شده و نیز مطالبی در خصوص کشاورزی از دیدگاه ادیان غیر الهی و الهی آورده شده است که عمده کار نگارش در خصوص اهمیت کشاورزی از دیدگاه اسلام می باشد.

محتوای نگارش این نگارش در 4بخش به تحریر رسیده است. بخش اول شامل تعاریف مزارعه و مساقات به طور اجمال می باشد که در این بین برای مقایسه آن دو احکام هر دو عقد جداگانه ذکر گردیده است. بخش دوم وجوه افتراق دو عقد و شرح و تفسیر مواد قانونی با نظرات حقوقدانان آورده شده است. بخش سوم ، مزارعه و مساقات و وجوه افتراق آن با اجاره بحث شده است. بخش چهارم شامل مبحث کاریبردی این دو عقد( مساقات و مزارعه) در عملیات بانکی می باشد.

پیشینـــة نگارش در خصوص پیشینة تحقیق زراعت از دیدگاه قران و حدیث با بررسی هایی که در این مورد انجام شده متأسفانه کتاب و پایان نامه ای به این زمینه ندیدم و این می تواند به دلیل نبون یک پایگاه اطلاعاتی مناسب در دانشگاههای کشور باشد . اما خوشبختانه عزیزانی در مورد کشاورزی مطالبی را نگاشته اند که قابل تقدیر است . و با توجه به امکاناتی که در اختیار آنان بوده مطالب را بسیار زیبنده و مناسب ارائه داده و به طبع رسانده اند ،همچون چهل حدیث پیرامون درختکاری از حجت الاسلام والمسلمین حاج مهدی مجیدی و همچنین کتاب کشاورزی در اسلام تألیف برادر بزرگوار محمد حسین ابــراهیمی و مــــرتع داری و یکسری کتب دیگرکه مـــی توان گفت ، به حق مطالب ارزنده و جالبی را بیان نموده اند که امید است دانشجویان عزیز و گرانقدر پایان نامه هائی در این زمینه به رشته تحریر در آورند.

بخش سوم

تعریف و احکام مزارعه
بند اول: تعریف مزارعه
مزارعة معامله است بر این اساس که شخصى مزرعه کسى را زراعت کند در مقابل حصه اى از حاصل آن ، و مزارعه عقد است و محتاج به ایجاب و قبول ایجابش از ناحیه صاحب زمین و قبولش از ناحیه زارع ، ایجابش ‍ عبارت است از هر لفظى که انشاء چنین معامله اى را افاده کند مثل اینکه به زارع بگوید: ((مزارعه کردم با تو بر فلان قرار)) و یا بگوید: ((زمین خود را تسلیم تو کردم براى فلان مدت که آن را زراعت بکارى بر فلان قرار و امثال این عبارت ها، و قبول آن عبارت است از هر لفظى که پذیرفتن ایجاب مالک را برساند و ظاهرا قبول عملى از ناحیه زارع بعد از ایجاب مالک کافى است و قبول فعلى به همین است که بعد از ایجاب او زمین را بهمین قصد تحویل بگیرد.در عقد مزارعة شرط نیست که با زبان عربى ادا شود بلکه به هر لغت دیگر واقع مى شود و بعید نیست که معاطاة در آن جارى شود البته بعد از آن که آن چه لازم است متعین شود، متعین شده باشد.

بند دوم: احکام مزارعه

مساءله 1 – شرایط عقد: در مزارعة علاوه بر آن چه در سایر عقود در متعاقدین (دو طرف معامله ) معتبر است که عبارت است از عقل و بلوغ و قصد و اختیار و رشد و نداشتن فقر ناشى از افلاس (که البته این شرط آخرى در جائى است که تصرف او مالى باشد نه چون زارع که غالبا تصرفش تنها عملى است ) چند شرط دیگر نیز معتبر است : اول اینکه حاصل زرع بین زارع و مالک مشاع باشد، پس اگر در مزارعه اى تمامى حاصل و یا بعضى از آن از قبیل چین اول و یا حاصل فلان قطعه مخصوص یکى از آنها باشد و بقیه مخصوص ‍ دیگرى این مزارعه صحیح نیست .دوم اینکه سهم زارع به طریق کسر مشاع از قبیل یک دوم و یا یک سوم و یا یک چهارم و امثال آن معین شود، سوم اینکه مدت مزارعه و اینکه اعتبارش تا چند ماه و یا چند سال است معین شود، و اگر اکتفاء کند به یک کشت یا کشت فلان زرع در یک سال در کافى بودنش از ذکر مدت دو وجه است ، که وجه اول در جائى که مبداء شروع در زراعت معین شده باشد وجیه تر است و در جائى که ذکر مدت مى کنند باید مدتى باشد که عادة زراعت در آن مدت دست مى دهد پس ذکر مدت کوتاهى که فلان زرع در آن مدت دست نمى دهد کافى نیست .چهارم اینکه زمین هرچند به وسیله علاج و اصلاح و پر کردن چاله ها و نهرکشى و امثال آن قابل زراعت بشود، پس اگر شوره زارى باشد که هیچ زرعى در آن نمى روید و یا زمین صالح است لکن آب ندارد و باران هم بقدر کفایت بر آن نمى بارد و تحصیل آب هم هرچند از راه حفر نهر یا چاه یا خریدارى از دیگران ممکن نیست مزارعه آن صحیح نیست ، پنجم اینکه در عقد مزارعه نوع زراعة معین شود که آیا گندم باشد یا جو یا چیز دیگر – البته این شرط در جائى است که اغراض نسبت به مزروعها مختلف باشد، و اما اگر براى هیچ یک تفاوت نداشته باشد که چه زراعتى بکارند و یا اگر تفاوت مى کند هر دو بحسب متعارف مى دانند که چه زرعى در این زمین کاشته مى شود دیگر این شرط معتبر نیست ، و اگر مالک تصریح کند به اینکه هر چه مى خواهى بکار زارع مخیردر کاشتن همه انواع زراعت است .ششم – اینکه زمین مورد معامله را معین کنند، پس اگر با زارع مزارعه کند بر یک قطعه از این زمین یا چند قطعه یا بر یک مزرعه از این قبیل چند مزرعه مزارعه او باطل است ، بله اگر قطعه اى از زمین بزرگى را که اختلافى در قسمتهاى مختلف آن نیست معین کند و بگوید با تو مزارعه کردم بر یک هکتار از این زمین ده هکتارى بنحو کلى در معین على الظاهر صحیح است و تعیین آن یک هکتار از میانه ده هکتار با صاحب زمین است .هفتم اینکه اگر متعارفى در بین نباشد معین کنند که هزینه بذر و سایر مخارج به عهده چه کسى باشد.

مساءله 2 – مالکیت عین یا منفعت: در مزارعه این شرط معتبر نیست که زمین ملک مزارعه کننده باشد، بلکه همین که از راه اجاره و امثال آن مالک منافع آن و یا مالک بهره بردارى از آن باشد کافى است مگر آن که اجاره دهنده به او قید کرده باشد به اینکه خودش در آن زراعت کند و آن رابه مزارعه به کسى ندهد و یا به عنوان مزارعه آن را از مالکش گرفته باشد (که دیگر نمى تواند با شخصى دیگر مزارعه کند)، و یا زمین خراجى بوده که مزارعه کننده آن را از سلطان وقت یا از غیر او تقبل کرده و آن سلطان یاغیر سلطان شرط مباشرت نکرده باشد که در این صورت نیز مى تواند به مزارعه بدهد، و اما اگر او در زمین هیچ حقى و بر آن هیچ سلطنتى نداشته باشد مثلا زمین موات باشد مزارعه آن صحیح نیست هرچند که ممکن است با شخصى دیگر شرکت نموده با بذر مشترک در آن زراعت کنند لکن این دیگر مزارعه نیست .

مساءله 3 – در اذن عام: اگر مالک زمین یا مزرعه اذنى عمومى بدهد و بگوید هر کس این زمین مرا کشت کند نصف حاصل آن مال خودش مثلا و بدنبال این اذن عام شخصى اقدام به زراعت در آن بکند مالک مستحق نصف حاصل آن مى باشد.

مساءله 4 – در شرط ضمن عقد: اگر در عقد مزارعه شرط کنند که حاصل زمین بعد از اخراج مالیات و هزینه بذر به کسى که بذر را داده و هزینه تعمیر زمین و پرداخت آن به کسیکه پرداخته بین آن دو تقسیم شود در صورتى که نمى دانند بعد از اخراج این هزینه ها چیزى باقى مى ماند یا نه مزارعه باطل است و اگر اطمینان دارند که چیزى باقى میماند صحیح است.

مساءله 5 – در مدت مزارعه: اگر مدت مزارعه تمام شود ولى زراعت بدست نیاید زارع حق ندارد زراعت نرسیده خود را در زمین مالک هرچند با دادن اجاره باقى بگذارد، بلکه مالک مى تواند حکم کند به اینکه زراعت را از زمینش بیرون ببرد و اگر چنین کند بر مالک واجب نیست تفاوت قیمت به او بپردازد، ولى اگر زارع راضى باشد مالک مى تواند آن را مجانى و یا به اجاره در زمینش ‍ باقى بدارد.

مساءله 6 – در عدم زراعت زمین توسط زارع: اگر زارع زراعت نکند تا مدت مزارعه تمام شود آیا ضامن اجرة المثل زمین و یا ضامن معادل حصه مالک به حسب تخمین هست و یا چیزى ضامن نیست ؟ وجوهى است که وجیه تر آن این است که بگوئیم اگر زمین در تحت اختیارش بود و در کار زراعت کوتاهى و سهل انگارى کرده اجرة المثل زمین را ضامن است و اگر هیچ تقصیرى نداشته ضامن نیست و نزدیکتر به احتیاط تراضى و مصالحه است ، البته این وقتى است که به خاطر عذرى چون برفهاى سنگین و غیر عادى و یا لشگرگاه زمین و یا مورد هجوم درندگان قرار گرفتن و امثال آن نباشد، که اگر به خاطر این عذرها باشد مزارعه خود به خود منفسخ شده چیزى به عهده زارع نیست .

مساءله 7 – در بی آب بودن در زمین: اگر مالک بر زمینى مزارعه کند سپس زارع متوجه بشود که زمین مثلا آب ندارد ولکن تحصیل آب به وسیله حفر چاه و امثال آن ممکن است این مزارعه صحیح است ، لکن عامل خیار فسخ دارد، و همچنین است اگر براى زارع کشف شود، که زمین اگر علاج نشود قابل کشت و زرع نیست مثل اینکه زمین فعلا زیر آب رفته ولى قطع آب از آن ممکن است ، بله اگر کشف شود که نه فعلا آب دارد و نه ممکن است آب برایش تحصیل کرد و یا هم اکنون مانعى از تحصیل آب در آن هست که نه فعلا برطرف کردن آن ممکن است و نه امید برطرف شدنش در آینده مزارعه باطل است .

مساءله 8 – در تعیین زراعت: اگر مالک نوع معینى از زراعت مثلا گندم را براى زارع معین کند ولى او با بذر خودش چیز دیگرى را کاشت ، اگر تعیین مالک به نحو شرط در ضمن عقد مزارعه بوده مالک خیار فسخ دارد، مى تواند معامله را فسخ و مى تواند امضاء کند اگر امضاء کرد سهم خود از حاصل را مى برد و اگر فسخ کرد زراعت ملک زارع است و بر او است که اجازه زمین را به مالک بپردازد، و اما اگر به نحو شرط درضمن عقد نبوده بلکه صرفا قیدى بوده است مالک هم اجازه زمین را مستحق است و هم بهاى ناقص شدن زمین را اگر ناقص ‍ شده باشد.

مساءله 9 – در تقسیم کار: ظاهرا اینگونه مزارعه صحیح است که زمین و مزد کار از یکى و بذر و عوامل (یعنى گاو یا تراکتور) از دیگرى باشد، و یا یکى از آن چه گفتیم از یکى و بقیه از دیگرى باشد بلکه اشتراک در همه آن چه گفته شد نیز صحیح است و لازم است در عقد قرار طرفین معین شود که بر کدام یک از این چند صورت است ، مگر آنکه متعارف بودن یکى از آن صورت به حدى باشد که آنان را بى نیار از تقیید کند، و ظاهرا لازم نیست که حتما مزارعه بین دو طرف باشد بلکه جائز است بین سه یا چهار نفر باشد مثلا زمین از یکى باشد و بذر از دیگرى و عمل از سومى و عوامل از چهارمى ، هرچند که نزدیکتر به احتیاط ترک این صورت است و اینکه از دو نفر تجاوز نشود بلکه مهماامکن این احتیاط ترک نشود.

مساءله 10 – در شریک گرفتن و واگذاری به غیر: براى زارع جائز است یکى دیگر را در مزرعه با خود شریک سازد و سهمى از سهم خود را به آن شریک بپردازد، همچنانکه براى او جائز است همه سهم خود را و همچنین وظیفه کشت و برداشت خود را به او واگذار نماید، چیزى که هست طرف مالک و پاسخگوى او همین ناقل است نه آن شخص ثالث و خود او باید قیام به امر کشت و برداشت کند هرچند به دست آن شخص و اما مزارعه ناقل با آن شخص به طورى که او طرف و پاسخگوى مالک باشد مزارعه نیست و اگر به این قصد عقد مزارعه به بندند باطل است ، بله بنابر احتیاط جائز نیست ناقل زمین مالک را تسلیم آن شخص کند مگر آن که مالک اذن داده باشد، همچنانکه اگر مالک در ضمن عقد مزارعه شرط مباشرت زارع در عمل زراعت را به نحوى کرده باشد که شرکت هرکس دیگر با وى را نفى کرده باشد و یا شرط کرده باشد که زارع سهم خود را منتقل به غیر نکند شرط او متبع و حاکم است .

مساءله 11 – لازم یا جایز بودن عقد: عقد مزارعه از عقود لازم است هم از طرف مالک و هم از طرف زارع قابل فسخ نیست و به فرض هم که یکى از آن دو آن را فسخ کند منفسخ نمى شود مگر اینکه خیار داشته باشد، بله این عقد مانند هر عقد لازم دیگر قابل اقاله هست همچنانکه با خروج زمین از قابلیت انتفاع بخاطر علتى که یقین دارند نمى توانند آن را علاج کنند باطل و خود بخود فسخ مى شود.

مساءله 12 – اثر فوت در مزارعه: مزارعه با مرگ یکى از دو طرف عقد باطل نمى شود، لذا اگر صاحب زمین از دنیا برود وارث او قائم مقام او مى شود، و اگر هم زارع از دنیا برود همین طور با این است که عمل مورث خود را به اتمام مى رسانند و در نتیجه سهم او را از حاصل مى گیرند و یا شخصى را اجیر مى کنند تا کار مورث را تمام کند حال یا از مال مورث اجرت آن اجیر را مى دهند و یا از سهم مورثشان از زراعت که اگر از آن دادند زیادى آن مال خود وارث است ، بله اگر مالک زمین شرط کرده باشد که عامل خودش مزارعه را انجام دهد با مردن او مزارعه باطل مى شود.

مساءله 13 – در بطلان مزارعه: اگر بعد از زراعت زمین معلوم شود که مزارعه باطل انجام شده اگر بذر مال صاحب زمین باشد زراعت هم از آن اوست ، و او باید اجرت المثل کارى را که زارع انجام داده و نیز اجرة المثل عوامل او را بپردازد (البته اگر عوامل مال زارع بوده باشد) مگر آن که بطلان مزارعه بدین جهت بوده باشد که همه حاصل را به مالک زمین داده باشند که در این صورت اقوى این است که اجرت کار زارع و عوامل او بر مالک نیست ، و اگر بذر از زارع باشد زراعت هم مال او است و او باید اجاره زمین مالک و نیز اجاره عوامل را اگر از صاحب زمین باشد به او بدهد، مگر آن که بطلان عقد مزارعه مستند به این باشد که همه حاصل را براى زارع قرار داده اند که در این صورت اقوى آن است که اجرت زمین و عوامل بر عامل نیست و زارع حق ندارد زرع خود را در زمین نگه دارد تا چیده شود هرچند که اجاره زمین را بپردازد مع ذلک مالک حق دارد از او بخواهد که زراعت نارس خود را از زمین بیرون کند.

مساءله 14 – چگونگی اشتراک مالک با عامل: چگونگى اشتراک عامل با مالک در حاصل زمین بستگى به قراردادى است که بین آن دو واقع شده ، گاه مى شود که هر دو در زراعت از ابتداء سبز شدنش تا آخر شریکند، که در این صورت کاه و علوفه و دانه آن همه بین آن دو طبق قرارى که دارند مشترک است ، و گاه مى شود که تنها در خصوص دانه حاصل شریکند که در این صورت علف و قصیل و کاه همه اش مال صاحب تخم است چه اینکه شرکت آن دو از حین انعقاد دانه باشد و یا بعد از انعقاد تا زمان درو باشد ممکن هم هست تخم (بذر) را در سهم یکى قرار دهند و گیاه و قصیل و کاه را در سهم دیگرى و اشتراک آن دو تنها در دانه باشد، البته این سه قسم در صورتى است که به یکى از آن ها تصریح کرده باشند و اما اگر متعرض این اقسام نباشند ظاهرا مقتضاى مزارعه مطلق و بدون قید و توضیح همان وجه اول است که زراعت از همان اول سبز شدنش تا هنگام درو شدن مشترک بین آن دو است . نتیجه این وجه چند چیز است .یکى اینکه قصیل (علف ) و کاه حاصل مشترک بین آن دو است ، و یکى دیگر اینکه زکات بهردوى آنان تعلق مى گیرد البته در صورتى که سهم هر یک از آن دو به حد نصاب برسد و اگر سهم یکى از آن دو به این حد مى رسد زکات بر او واجب باشد و اگر سهم هیچ یک از آن دو به حد نصاب نمى رسد زکات بر هیچ یک واجب نباشد یکى دیگر اینکه اگر معامله آن دو یا به علت اینکه یکى از آن دو خیار داشته و یا بعلت اقاله اى که هر دو در اثناء مزارعه کرده اند مزارعه فسخ شود زراعت بین آن دو مشترک است و صاحب زمین حق ندارد اجاره زمینش را از عامل مطالبه کند و عامل هم حق ندارد اجرت عملش را نسبت به آن چه که تا زمان فسخ انجام داده از مالک مطالبه کند.و اما نسبت به عملى که زارع از آن زمان به بعد انجام مى دهد – البته این در فرضى است که بعد از فسخ با یکدیگر تراضى کنند که زراعت بدون اجاره یا با اجاره همچنان در زمین بماند تا بحد چیدن و یا تا به حد قصیل برسد – اشکالى نیست که حاصل و یا قصیل مشترک بین آن دو است و اما اگر تراضى نباشد بعد از فسخ هر یک مسلط بر سهم خویش است و صاحب زمین حق دارد تقاضاى تقسیم نموده زارع را الزام کند به اینکه سهم خود را درو نموده ببرد همچنانکه زراع مى تواند مطالبه قسمت کند و سهم خود را بچیند.

مساءله 15 – در مالیات و اجاره زمین: مالیات و اجاره زمین اگر اجاره اى باشد به عهده مزارعه کننده است نه به عهده زارع مگر آن که در ضمن عقد شرط کرده باشند که همه آن و یا مقدار معینى از آن به عهده زارع باشد، و اما سایر مخارج زراعت از قبیل شق نهر و کندن چاه و اصلاح جویها و تهیه آلات آبیارى و نصب چرخ چاه با ناعوره و امثال آن باید در عقد معین شود که بعهده کدام یک از دو طرف باشد مگر آن که متعارف و رسم محل آن قدر روشن باشد که حاجت به ذکر آن نباشد.

مساءله 16 – قبول سهم دیگری بر حسب تخمین: براى هر یک از مالک و زارع جائز است هنگام رسیدن حاصل سهم دیگرى را بر حسب تخمین و دید کارشناسى و تراضى یکدیگر تقبل کند در مقابل مقدار معینى از همان حاصل ، و اقوى این است که این تقیل بعد از قبول لازم است هرچند که بعدا معلوم شود سهم آن دیگرى بیشتر و یا کمتر بوده و اگر معلوم شد سهم او کمتر بوده او باید تمام مقدارى که تقبل کرده بپردازد، همچنانکه بر آن دیگرى واجب است همان مقدار تقبل شده را بگیرد هرچند که بعدا بفهمد سهم او بیشتر بوده و نمى تواند مطالبه آن زیادتر را بکند.

مساءله 17 – در رویش ریشه ها بعد از اتمام مزارعه: اگر بعد از درو و بعد از تمام شدن مدت مزارعه ریشه زراعت در زمین باقى بماند و در سال آینده مجددا خود به خود سبز شود در صورتى که قرار آن دو اشتراک در زراعت و ریشه آن بوده زراعت سال جدید نیز بر حسب همان قرار سال قبل بین آن دو مشترک است ، و در صورتى که قرار بر اشتراک آن دو در حاصل زراعت در سال جارى باشد ریشه متعلق به صاحب بذر است اگر او از آن چشم بپوشد هرکس زودتر آن را تصاحب کند از آن او مى شود.

مساءله 18 – مزارعه بر زمین بایر: مزارعه بر زمین بائرى که زراعت در آن ممکن نیست مگر بعد از اصلاح و تعمیر جائز است ، به این نحو که صاحب زمین با زارع قرار مى بندد بر اینکه زمین را تعمیر و اصلاح نموده در مقابل یکسال یا دو سال مثلا براى خود بکارد آن گاه در مدتى معین حاصل بین آن دو به طور اشاعه و برقرارى معین مشترک باشد.

بخش چهارم

تعریف و احکام مساقات

بند اول- هدف از مساقات

اسلام ، براى درختکارى و ایجاد فضاى سبز، اهمّیتى فراوان قائل است و آن را عملى نیکو و محبوب مى شمارد؛چنان که نابود کردن آن را نیز بسیار زشت و منفور مى داند. اهمیت پیمان (مساقات ) در این است که از یک سو باغ هایى که صاحبانشان توان رسیدگى بدان ها را ندارند، از نابودى نجات مى یابند و از سوى دیگر گروهى که زمین و باغ ندارند، ولى توان کار دارند، به کار مشغول مى شوند.

بند دوم- تعریف مساقات

مساقات ، در اصطلاح ، قراردادى است میان صاحب باغ و باغدار، بر درختان میوه ، بر این که باغدار در مدّتى معیّن درختان را آبیارى و مراقبت کند و در برابر، سهمى از محصول نصیبش شود.

بند سوم- شرایط عقد مساقات

این معامله از عقود است نه ایقاعات و بهمین جهت احتیاج به ایجاب و قبول دارد، ایجابش از ناحیه صاحب اصول و قبولش از ناحیه آبیار، مثلا مالک بگوید: ((با تو مساقات کردم )) و یا بگویند: ((تو را عامل در این کار کردم )) و یا بگوید: ((این باغ را در اختیار تو قرار دادم )) و امثال این عبارتها و این در مقام قبول بگوید: ((قبول کردم )) یا عبارتى نظیر آن ، و در ایجاب و قبول مساقات هر لفظى و بهر زبانى که این معنا را برساند کافى است و ظاهرا بعد از گفتن ایجاب از ناحیه صاحب درخت قبول عمل آبیار کافى است ، همچنانکه معاطاة هم در آن جریان دارد چنانکه در مزارعه گذشت. و در مساقات علاوه بر آن چه که درسایر عقود در دو طرف عقد معتبر است از قبیل بلوغ و عقل و قصد و اختیار و نداشتن حجر به خاطر سفاهت هر یک از دو طرف و یا به خاطر افلاس از طرف غیر عامل چند چیز دیگر معتبر است ، یکى اینکه اصل درخت یا عینا و یا منفعتا ملک گیرنده آبیار باشد و یا اگر او مالک نیست به خاطر ولایت بر مالک یا جهتى دیگر نافذالتصرف باشد، دوم اینکه مقدار آن اصل ها براى هر دو طرف معین و معلوم باشد، یکى دیگر اینکه درختها غرس و کاشته شده و ثابت باشد که بنابراین مساقات بر روى نهالهاى کاشته نشده و نیز بر روى بوته هاى غیر ثابت چون بوته خربزه و خیار و امثال آن صحیح نیست ، یکى دیگر اینکه مدت مساقات و اینکه براى چند ماه یا چند سال است معلوم باشد به طورى تحدید شده باشد که دیگر احتمال کمتر و بیشتر شدن در آن نیاید، و على الظاهر این مقدار کافى باشد که مدت را رسیدن میوه یک سال قرار دهند – البته با تعیین مبداء شروع در آبیارى -. یکى دیگر اینکه سهم هر یک از آن دو به طور مشاع یعنى نصف یا ثلث و امثال آن معین شود و بنابراین شرط این صحیح نیست که سهم دیگرى را مثلا یک خروار و بقیه را سهم دیگرى قرار دهند و یا سهم یکى از دو طرف را میوه مثلا پنج درخت و بقیه را سهم دیگرى قرار دهند، بله بعید نیست که جائز باشد میوه چند درختت معین را به یکى اختصاص داده و بقیه را بین هر دو مشترک سازند و یا به یکى از دو طرف مقدار معین میوه اختصاص دهند و بقیه را مشترک بین دو طرف سازند، البته به شرطى که بدانند میوه باغ بیش از آن مقدارى است که به یکى اختصاص داده اند و خلاصه چیزى براى دیگرى باقى مى ماند.

مساءله 1 – مساقات قبل یا بعد از ظهور میوه: اشکالى نیست در اینکه مساقات قبل از ظهور میوه صحیح است ، و اما در صحت آن بعد از ظهور و قبل از رسیده شدن آن دو قول است که اقوى از آن دو قول این است که بگوئیم اگر درختان احتیاج به آبیارى یا عملى دیگر دارد که با آن میوه درختان یا بیشتر مى شود و یا کیفیت بهترى پیدا مى کند چنین مساقاتى صحیح است ، و در غیر این صورت محل اشکال است همچنانکه مساقات بعد از رسیده شدن میوه ها و بدست آمدن آن و خلاصه در زمانى که دیگر احتیاج به هیچ کارى غیر از محافظت و چیدن ندارد محل اشکال است .

مساءله 2 – مساقات بر درختان غیر میوه: مساقات بر روى درختان غیر میوه چون درخت بید و امثال آن جائز نیست ، بله بعید نیست مساقات درباره درختانى که برگ آنها و یا گل آنها مورد استفاده واقع مى شود مانند درخت توت نر (که میوه نمى دهد) و درخت حنا و بعضى از اقسام بید که فقط گل مى دهد و امثال آن جائز باشد.

مساءله 3 – مساقات بر قلمه درخت: جائز است قرار مساقات بستن بر روى قلمه درخت میوه قبل از ببار نشستن آن اما به شرطى که مدت مساقات را آن قدر طولانى بگیرند که دوران باردهى آن را شامل نشود نظیر پنج سال و شش سال و بالاتر.

مساءله 4 – مساقات بر درخت میوه دیمی: اگر در سرزمینى درخت میوه دیمى باشد که یا آب باران بقدر کفایت به او مى رسد و یا ریشه اش از رطوبات زمین تغذیه مى کند ولکن احتیاج بکارهائى غیر آبیارى دارد آیا قرار مساقات بستن بر چنین درختانى صحیح است یا خیر؟ اقرب آن است که بگوئیم اگر آن کارها باعث زیادتر شدن میوه درخت مى گردد صحیح است چه زیادتر شدن از لحاظ عینى باشد یا کیفیت ، و در غیر اینصورت صحت آن مشکل است و احتیاط در آن ترک نشود.

مساءله 5 – مساقات بر درختان متنوع: اگر باغ مشتمل بر انواع گوناگون از نخل و درختان میوه باشد جائز است براى هر نوعى از آن سهمى از میوه غیر سهم از سایر انواع قرار داد، مثلا براى میوه نخل نصف را سهم آبیار قرار داده و در میوه مو ثلث و در انار چهار یک لکن به شرطى که مقدار هر نوع از انواع را بدانند، همچنانکه علم به مقدار به حدى که غرر و جهالت را برطرف سازد در مساقات بر مجموع یک حصه معین مى شود لازم است .

مساءله 6 – اقدامات مورد نیاز جهت بازدهی باغ: همه مى دانند که اصلاح باغ و تعمیر آن و بیشتر کردن بازدهى آن و نگهداریش احتیاج به کارهاى زیادى دارد که روى هم آنها دو قسم است یکى آن کارهائى است که یک باغ همه ساله احتیاج به آن دارد از قبیل بیل زدن و هموار کردن زمین و پاک کردن نهرها و اصلاح راه آب و برطرف کردن علفهاى هرز و هرس کردن شاخه ها مخصوصا در نخل و انگور، و تلقیح نر و ماده نخل و آفتاب دادن میوه و اندود کردن محل خشکاندن میوه و نگه دارى میوه تا هنگام تقسیم و امثال اینها که کار همه ساله یک باغ است قسم دیگر کارهائى است که غالبا همه ساله تکرار نمى شود مانند حفر چاه و نهر و ساختن دیوار و دولاب (چرخ معمولى ) و دالیه ) چرخى که آب آن را مى چرخاند) و امثال اینها، در صورتى که عقد مساقات مطلق باشد و در آن بر این جزئیات تصریح شده باشد.ظاهرا این است که کارهاى قسم دوم به عهده مالک است و اما قسم اول تابع متعارف و عادت هر محلى است آن چه عادت بر این جریان یافته که هزینه اش به عهده مالک باشد به عهده اوست و آن چه عادت بر این است که به عهده آبیار باشد به عهده اوست و با این حال دیگر احتیاج به آن نیست که در متن عقد آن را طى نموده معین کنند و چه بسا که این تعارف و عادت در نواحى مختلف اختلاف داشته باشد و اما اگر عرفى و عادتى در کار نباشد باید معلوم کنند که کدامیک از کارها به عهده کدام یک از دو طرف باشد.

مساءله 7 – مساقات عقدی لازم: مساقات از عقود لازمه از هر دو طرف است و جز به وسیله اقاله (تقاضاى صرفنظر کردن از آن ) و یا به وسیله فسخ یا خیار بهم نمى خورد، و با مرگ هیچ یک از دو طرف باطل نمى شود بلکه در این صورت وارث میت قائم مقام او مى شود، مگر آنکه هنگام عقد آن را مقید به مباشرت عامل کرده باشند که در این صورت با مرگ عامل باطل مى شود.

مساءله 8 – مباشرت یا اجیر گرفتن عامل: در مساقات شرط نیست که حتما عامل خودش مستقیما اقدام به آبیارى کند، بنابراین جائز است براى انجام بعضى از کارها و یا اتمام آن اجیرى بگیرد که اگر گرفت اجرت او به عهده خود عامل است ، همچنانکه جائز است کسى داوطلبانه و بدون مزد کار اجیر را بکند و اجیر سهمیه مقرر خود را خودش بگیرد، بله اگر آن شخص قصد تبرع داشته باشد کافى بودنش از عامل مشکل است ، و از این مشکل تر جائى است که متبرع قصد تبرع از مالک و کمک به او را داشته باشد، در موردى هم که عامل تنها موظف به آب دادن باشد و درختان به خاطر بارش باران بى نیاز از آبیارى باشند و اصلا محتاج به آب نباشند همین اشکال هست ، بله اگر غیر از آبیارى باشند و اصلا محتاج به آب نباشند همین اشکال هست ، بله اگر غیر از آبیارى وظائفى دیگر نیز به عهده گرفته باشد و به خاطر باران بى نیاز از آبیارى بشود لکن وظائف دیگر همچنان باقى باشد اگر آن وظائف کارهائى باشد که در بیشتر شدن میوه مؤ ثر است عامل مستحق سهم خود هست و گرنه محل اشکال است .

مساءله 9 – مقرری علاوه بر سهم: جائز است که غیر از سهمى که از میوه براى عامل مقرر مى شود چیز دیگرى نظیر پول و غیر آن نیز مقرر شود و حتى مى تواند چند یکى از خود درخت ها و یا تعداد معینى را فرد خود قرار دهد.

مساءله 10 – در بطلان مساقات: هرکجا عقد مساقات باطل انجام شود همه میوه باغ ملک مالک باغ است ، و عامل تنها مستحق اجرت المثل کارى است که انجام داده و این اجرة المثل را حتى درصورتى که عالم به فساد شرعى مساقات بوده مستحق است ، بله اگر فساد مستند به این باشد که در عقد مساقات تمامى میوه باغ را سهم مالک قرار داده اند عامل مستحق چیزى نیست هرچند که جاهل به فساد هم بوده باشد.

مساءله 11 – زمان مالکیت حصه عامل: عامل از روزى که میوه ظاهر شود و خود را نشان بدهد مالک سهمیه خود هست ، در نتیجه اگر بعد از ظهور و قبل از تقسیم از دنیا برود و مساقات بخاطر اشتراط مباشرت وى در عمل باطل شود سهمش منتقل به وارثش مى شود، و اگر میوه باغ خرما و یا کشمش باشد و سهم او به حد نصاب برسد زکات به عهده اش مى آید.

مساءله 12 – مغارسه: مغارسه معامله اى است باطل : و آن این است که مالک زمین خود را به کسى بدهد که در آن درخت بنشاند بر این قرار درختها بین او و عامل مشترک باشد، حال چه اینکه در معامله شرط کنند عامل سهمى از زمین را هم ببرد و یا تنها سهیم در درخت باشد و چه اینکه نهالها از مالک باشد و یا از عامل ، بنابراین نهالها ملک مالک آن است اگر مالک آن همان مالک زمین باشد عامل تنها مستحق اجرة المثل کارى است که کرده و اگر ملک عامل باشد باید اجاره زمین را به مالک بپردازد حال اگر تراضى کردند بر اینکه درختهاى عامل بدون اجاره یا با اجاره در زمین مالک باقى بماند که هیچ وگرنه مالک زمین مى تواند بعامل دستور دهد نهالهایش را از زمین او ریشه کن کند، و اگر به خاطر این کار زمینش نقصى پیدا کرد ارش آن نقص را هم بمالک بپردازد همچنانکه عامل هم مى تواند درخت خود را از زمین او ریشه کن کند واگر کرد باید زمین مالک را تسطیح و چاله هاى آن را پر کند و صاحب زمین حق ندارد او را مجبور کند به اینکه درختانش را در زمین او باقى بگذارد و هرچه که اجرتى هم از او بخواهد.

مساءله 13 – مشروع کردن مغارسه: بعد از آن که گفتیم مغارسه باطل است اگر کسى بخواهد چنان معامله اى را به نحو مشروع انجام دهد علاجش ممکن است و آن این است که نتیجه مغارسه را داخل در تحت عنوانى مشروع نموده مالک زمین و عامل شریک در درختان بشوند، یا به اینکه درختها را به شرکت خریدارى کنند هرچند به اینکه مالک زمین درختکار را وکیل کند و بگوید هرچه نهال مى خرى براى هر دوى ما بخر، آن گاه درختکار خود را اجیر صاحب زمین کند بر اینکه درختهاى او را بنشاند و تا مدتى معین آب بدهد و خدمت کند در قبال اینکه نصف منفعت زمین او و یا نصف زمین او ملک وى شود، و یا به اینکه اگر درختها ملک مالک زمین است نصف آن را تملیک دیگرى کند در مقابل اینکه نصفه او را نیز بنشاند و یا مدتى معین خدمت کند و درختکار هم شرط کند که من چنین مى کنم به شرطى که درختان در زمین تو بدون اجاره تا فلان مدت باقى بماند، و اگر درختها ملک درختکار است و نصف آن را تملیک صاحب زمین کرده عوضش را نصف زمین او و یا نصف میوه آن زمین قرار بدهد و علیه خود شرط کند که درختان صاحب زمین را نیز بنشاند و تا مدتى معین خدمت کند.

مساءله 14 – مالیات باغ: مالیاتى که دولت از نخل و سایر درختان اراضى خراجیه مى گیرد به عهده مالک زمین است مگر آن که در ضمن عقد شرط کرده باشند که درختکار آن را تعهد کند و بپردازد و یا بر عهده هر دو باشد.

مساءله 15 – به مساقات دادن عامل و شریک گرفتن: عامل در معامله مساقات جائز نیست که بر سر همان زمین یا دیگرى مساقات کند (مثلا خودش با مالک مساقات کند بر نصف میوه و باغ را بدیگرى واگذار کند در مقابل ثلث میوه ) مگرآنکه مالک اجازه چنین کارى به او داده باشد، لکن در حقیقت برگشت چنین اذنى به این است که عامل را وکیل خود کند به اینکه مساقات خودش رافسخ و سپس باغ او را به دیگرى یعنى شخص ثلث مساقات کند، در نتیجه عامل اولى مستحق چیزى نیست بله على الظاهر این کار جائز است که عامل شخص ثالث را شریک خود در عمل کند.

فصل دوم

بخش اول:

وجوه افتراق دو عقد

تفاوت میان مزارعه و مساقات آن است که در مساقات واگذاردن درخت همراه با زمین به طـرف قـرارداد اسـت تـا در بـرابـر سـهـمى از محصول درختان بر روى آنها کار کند, اما مزارعه واگذاردن زمین براى کشت و زرع در برابر دریافت سهمى از محصول است.

تفاوت دیگر در این است که عامل در معامله مساقات جائز نیست که بر سر همان زمین یا دیگرى مساقات کند (مثلا خودش با مالک مساقات کند بر نصف میوه و باغ را بدیگرى واگذار کند در مقابل ثلث میوه ) مگرآنکه مالک اجازه چنین کارى به او داده باشد، لکن در حقیقت برگشت چنین اذنى به این است که عامل را وکیل خود کند به اینکه مساقات خودش رافسخ و سپس باغ او را به دیگرى یعنى شخص ثلث مساقات کند، در نتیجه عامل اولى مستحق چیزى نیست بله على الظاهر این کار جائز است که عامل شخص ثالث را شریک خود در عمل کند.

بند اول:

نقدی بر تفسیر دکتر کاتوزیان

الف- ماده ۵۴۱ قانون مدنی: ((عامل می تواند برای زراعت اجیر بگیرد یا با دیگری شریک شود ولی برای انتقال معامله یا تسلیم زمین به دیگری رضای مزارع لازم است.))

جناب دکتر کاتوزیان می فرمایند که این ماده ۴ اختیار برای عامل را برمی شمارد:

۱- گرفتن اجیر: چون اجیر از خود اختیاری ندارد و به فرمان عامل عمل می کند بنابراین عامل می تواند بدون رضای مزارع اجیر بگیرد.

۲- شریک گرفتن: در این مورد نیز ایشان شریک گرفتن را بدیهی می شمارد و می گویند که همان کاری را که عامل به تنهایی انجام می دهد می تواند با یک شریک انجام دهد.

۳- به مزارعه دادن: ایشان صرف داشتن حق انتفاع را برای به مزارعه دادن کافی می دانند (همانند اجاره) و لزومی در رضای مزارع نمی بینند.

۴- انتقال معامله: با انتقال معامله عامل از صحنه حذف می شود و عامل دیگری جای او را می گیرد. در اینجاست که ایشان لزوم رضای مالک را تصریح می کنند.

در تمامی چهار مورد بالا تسلیم زمین به اجیر یا شریک یا مزارع دوم باید با رضای مزارع یا همان مالک زمین انجام گیرد.

ب- ماده ۵۴۵ قانون مدنی: ((مقررات راجع به مزارعه که در مبحث قبل ذکر شده است در مورد عقد مساقات نیز مرعی خواهد بود مگر اینکه عامل نمی تواند بدون اجازه مالک معامله را به دیگری واگذار یا با دیگری مشارکت نماید.))

در این ماده از انتقال معامله و شریک گرفتن صحبت به میان آمده است.

جای تعجب است که آقای دکتر کاتوزیان در کتاب عقود معین جلد دوم خود دو رویکرد متفاوت با ماده ۵۴۵ و ۵۴۱ داشته اند.

برای مقایسه این چند نکته را در نظر بگیرید:

نخست- ظاهرا اصطلاح "انتقال معامله" و "واگذاری معامله" تفاوتی با هم نداشته باشد. یا باید آن را همانند آنچه در فقه آمده است بنابه مورد به مزارعه بر مزارعه یا مساقات بر مساقات معنا کنیم و یا آن را در همان اصطلاح حقوقی خاصی که در بالا آورده شد در نظر گرفت.

در حالی که آقای کاتوزیان ذیل مبحث مزارعه آن را به معنای حقوقی آن (یعنی حذف یکی از طرفین معامله و جایگزین شدن شخص دیگری به جای او) و در مبحث مزارعه آن را به معنای فقهی آن (یعنی مساقات بر مساقات) گرفته است.

به همین دلیل مجبور شده اند تا کلی استدلال به همراه بیاورند که بگویند که حکم این ماده در خصوص مساقات بر مساقات یا مساقات فرعی با حکم داده شده در مورد مزارعه تناقض دارد و باید به خاطر حفظ عدالت مقررات یکسانی بر هر دوی آنها حاکم گردد.

دوم- همانطور که در بالا آوردیم ایشان شریک گرفتن در مزارعه را از اختیارات بدیهی عامل دانستند در حالی که بر این موضوع که شخص عامل در عقد مساقات نمی تواند جز به رضای مالک زمین و درختان شریک بگیرد هیچ خدشه ای وارد نساخته اند. در حالی که اگر بخواهیم بر مبنای عدالت و یکسانی مقررات در موارد یکسان جلو برویم همان حرف قبلی ایشان که در قسمت بالا آوردیم در اینجا هم مصداق خواهد داشت.

بخش دوم :وجوه تشابه دو عقد

بند اول:لازم بودندو عقد

عقد مزارعه و مساقات هر دو عقدی لازم میباشند و هیچیک از طرفین حق فسخ معامله را ندارند و در صورت فوت یا جنون یا سفه و…هر یک از طرفین ورثه انها جانشینشان در انجام تعهدات می شوند.البته این عقود در مواردی قابل فسخ هستند.از جمله در صورتی که حق فسخی وجود داشته باشد و یا مباشرت ما لک یا عامل شرط شده باشدویا به سبب اقاله .اگرمالک به مدت عمر خود مالک منافع زمینی بوده به فوت او عقد منفسخ میشود وهمینطورهریک ازطرفین میتوانند در صورت غبن معامله را فسخ کنند.

بند دوم:درحصه طرفین

درهر یک از عقود مزارعه ومساقات حصه هر یک از عامل ومالک به نحو اشاعه از قبیل ربع یا ثمن یا نصف و…معین میگردد.ممکن است درعقد شرط شود که یکی از طرفین علاوه بر حصه از حاصل مال دیگری به دیگری بدهد.

بند سوم:درمالکیت مورد عقد

درعقد مزارعه و مساقات لازم نیست که متصرف زمین یا باغ مالک ان هم باشد ولی لازم است مالک منافع بوده باشد ویا به عنوانی از قبیل ولایت یا وکالتو…حق تصرف داشته باشدویا از ناحیه مالک ماذون در تصرف باشد.

بندچهارم:درموارد بطلان وفسخ

در این دو عقد در صورتی که مال مورد عقد توسط شخص ثالثی قبل از اینکه تسلیم عامل شود انرا غصب کند عامل یا مزارع مختار بر فسخ میشود ولی اگر غصب بعد از تسلیم صورت گیرد حق فسخ ندارد.

در این عقود اگر شرط شود که تمام ثمره مال مالک یا عامل تنها باشد عقد باطل است.در صورت وجود شرط مباشرت مالک یا عامل درعقد در صورت فوت یکی از طرفین عقد باطل میشود.یکی دیگر از مواردی که منجر به فسخ عقد میشود اینست که هر گاه عامل در اثنا یا در ابتدا عمل را ترک کند وکسی نباشد که عمل را به جای او انجام دهد حاکم به تقاضای مالک

---

راهبری نوشته‌ه

gl/l (1146)

رفتن به محتوا

gl/l (1146)

دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

واحد خدابنده

نام استاد :

جناب آقای شکوهی

تهیه و تنظیم :

زهرا احمدی

بهار 85

نحوه انتخاب یک مادربرد

انتخاب مادربرد ، یکی از تصمیمات مهم در زمان تهیه و یا ارتقاء یک کامپیوتر است .انتخاب فوق ، علاوه بر تاثیر مستقیم بر عملکرد فعلی سیستم ، بیانگر انعطاف سیستم در زمان ارتقاء نیز می باشد . قابلیت های فعلی یک کامپیوتر و پتانسیل های ارتقاء آن در آینده ، جملگی به نوع مادربرد انتخابی بستگی خواهد داشت . امروزه بر روی مادربردها ، پورت های پیشرفته ای نظیر( Fireware(IEEE 1394و یا USB 2.0 و حتی کارت های ( تراشه ) صدای شش کاناله و کنترل های RAID وجود داشته که می توان از آنان در زمان ارتقاء سیستم و بدون نیاز به نصب امکانات جانبی دیگر ، استفاده بعمل آورد.

درزمان انتخاب یک مادربرد همواره سوالات متعددی در ذهن تهیه کننده ( خریدار ) مطرح می گردد: مادربردها چگونه با یکدیگر مقایسه می گردند؟ پارامترها ی سنجش و وزن هر کدام چیست؟ ( پردازنده ها ، نوع تراشه ها ، نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی ). معیار انتخاب یک مادربرد چیست ؟ Chip set های یک مادربرد بیانگر چه واقعیت هائی می باشند ؟ امکانات یک مادربرد چه تاثیراتی را در حیات فعلی و آتی سیستم بدنبال خواهد داشت؟میزان کارایی و کیفیت یک سیستم تا چه میزان وابسته به پتانسیل های مادربرد می باشد ؟ موارد فوق ، نمونه سوالاتی است که در زمان انتخاب یک مادربرد در ذهن تهیه کنندگان مطرح می گردد. در این مقاله قصد داریم به برخی از پرسش های متداول در زمینه انتخاب یک مادربرد پاسخ داده و از این رهگذر با ضوابط و معیارهای انتخاب صحیح یک مادربرد بیشتر آشنا شویم .

جایگاه مادربرد

مادربرد ، پردازنده و حافظه سه عنصرحیاتی در کامپیوتر بوده که در زمان انتخاب مادربرد، سرنوشت پردازنده و حافظه نیز بنوعی رقم خواهد خورد.انتخاب مناسب یک مادربرد از جمله تصمیمات مهمی است که دامنه آن گریبانگیر تجهیزات سخت افزاری دیگر نیز خواهد شد. انتخاب یک مادربرد قدیمی و از رده خارج ( ولو اینکه در حال حاضر پاسخگوی نیازها و خواسته ها باشد ) می تواند زمینه بروز مسائل متعددی در ارتباط با ارتقاء و افزایش توان عملیاتی کامپیوتر در آینده را بدنبال داشته باشد . فراموش نکنیم ما کامپیوتر را نه بخاطر خود بلکه بخاطر اجرای برنامه ها ( در حال حاضر و آینده ) تهیه می نمائیم .

ویژگی ها ی مهم

از مهمترین ویژگی های مرتبط با مادربرد، می توان به موارد زیر اشاره نمود :

Chip Set مادربرد ، عملیاتی حیاتی و مهم نظیر روتینگ داده از هارد دیسک به حافظه و پردازنده را انجام و این اطمینان را بوجود می آورد که تمامی دستگاههای جانبی و کارت های الحاقی ، قادر به گفتگو ( ارتباط ) با پردازنده می باشند . تولید کنندگان مادربردها ، با افزدون چیپ ست های متفاوت بر روی مادر برد تولیدی خود نظیر کنترلر RAID و پورت های Fireware ، قابلیت ها ی مادربرد تولیدی خود نسبت به سایر محصولات مشابه را نشان می دهند .

چیپ ست های موجود بر روی یک مادربرد ، باعث اعمال محدودیت در رابطه با انتخاب نوع پردازنده ، حافظه و سایر تجهیزات جانبی دیگر نظیر کارت گرافیک ، کارت صدا و پورت های USB 2.0 می گردد. ( برخی از امکانات فوق نظیر کارت صدا ، می تواند بعنوان پتانسیل های ذاتی همراه مادربرد ارائه گردد). اغلب مادر بردهائی که از یک نوع مشابه Chip set استفاده می نمایند ، ویژگی های متعارفی را به اشتراک گذاشته ( به ارث رسیده از Chip set) و کارآئی آنان در اکثرموارد مشابه می باشد. آگاهی از نوع پردازنده ، حافظه ، سرعت کنترل کننده IDE ، کارت گرافیک و صدا ، می تواند کمک مناسبی در خصوص انتخاب مادربرد را ارائه نماید (خصوصا" در مواردیکه از Chip set مشابه استفاده می گردد ) .

پردازنده :تولید کنندگان مادربرد در برخی حالات ، فهرست مادربردهای تولیدی خود را بر اساس نوع سوکتی که مادربرد حمایت می نماید ، ارائه می نمایند. مثلا" سوکت 478 برای P4 و سوکت A برای Athlon . در اکثر کاربردهای تجاری ، کاربران تفاوت مشهودی را در ارتباط با سرعت بین دو پردازنده Athlon و P4 مشاهده نمی نمایند در حالیکه ممکن است تفاوت قیمت آنان مشهود باشد.بهرحال نوع و سرعت پردازنده ای که می تواند همراه یک مادر برد استفاده شود ، یکی از نکات مهم در رابطه با انتخاب مادربرد است .

حافظه : امروزه اکثر مادربردها از حافظه های SDRam DDR )Double Date Rate) استفاده می نمایند . البته هنوز مادر بردهائی نیز وجود دارد که از RDRAM یا Rambus استفاده می نمایند. ( تعداد این نوع از مادربردها اندک است ).حافظه های DDR دارای سرعت های مختلفی بوده و پیشنهاد می شود که سریعترین نوعی را که مادربرد حمایت می نماید ، انتخاب گردد . تولید کنندگان مادربرد ،حافظه های DDR را بر اساس سرعت Clock و یا پهنای باند تقسیم می نمایند . سرعت این نوع از حافظه ها ( DDR ) به ترتیب از کندترین به سریعترین نوع ، بصورت زیر می باشد :

DDR200 ( aka PC1600) , DDR266 ( PC2100) , DDR333(PC2700) , DDR400(PC3200)

بردهایی که از RDRAM استفاده می نمایند دارای Chip set اینتل 850 یا 850E می باشند. این نوع از حافظه ها ( RDRAM ) می بایست بمنظور افزایش کارآئی ، بصورت زوج بر روی مادربرد استفاده شده و اسلات های خالی توسط CRIMM تکمیل ( پر) گردند.حافظه ها ی RDRAM، قادر به تامین پهنای باند بالای مورد نیاز برنامه هائی با حجم عملیات سنگین در ارتباط با حافظه، می باشند.( برنامه های ویرایش فیلم های ویدیوئی و یا بازیهای سه بعدی گرافیکی) . قیمت حافظه های RDRAM نسبت به حافظه های DDR دو برابر است .حافظه های RDRAM در حال حاضر با دو سرعت متفاوت ارائه می گردند : PC800 و PC1066 . در صورت انتخاب پردازنده ای از نوع P4 که بر روی BUS با سرعت 533 مگاهرتز اجراء می گردد، سرعت بیشتر پردازنده معیار اصلی انتخاب قرار گیرد . در زمان انتخاب حافظه ، می بایست تعداد سوکت های DIMM و RIMM موجود بر روی مادربرد بهمراه حداکثر حافظه قابل نصب بر روی آن دقیقا" بررسی گردد.

صدا و گرافیک :اکثر مادربردهای موجود دارای کارت صدا بوده و بندرت می توان مادربردی را یافت که فاقد این قابلیت باشد. آخرین مدل مادر بردها دارای چیپ ست دیجیتالی صدای 6 کاناله بوده که برای بازی ها و فایل های MP3 مناسب تر می باشد. در صورتیکه قصد نصب یک کارت صدا بر روی مادر برد بمنظور افزایش کیفیت صدا وجود داشته باشد ، می توان با استفاده از Jumper و یا BIOS سیستم ، کارت صدای موجود بر روی مادربرد ( OnBoard ) را غیر فعال و از کارت صدای مورد نظر خود استفاده نمود .در صورتیکه بخواهیم از بازی های کامپیوتری استفاده نمائیم که دارای گرافیک سه بعدی می باشند ، می بایست کارت گرافیک موجود بر روی مادربرد را غیرفعال و یک کارت گرافیک متناسب با نوع نیاز را بر روی مادر برد نصب نمود.در این رابطه لازم است به این نکته دقت شود که مادربرد انتخابی دارای اسلات AGP باشد .امروزه اکثر کارت های گرافیکی موجود از اسلات AGP بمنظور ارتباط با کامپیوتر استفاده می نمایند.

نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی : اکثر مادربردها، با استفاده از یک کنترلر IDE از درایوهای ATA/100 یا ATA/133 پشتیبانی می نمایند. بر اساس مطالعات انجام شده، تفاوت بین دو استاندارد فوق ، بسیار ناچیز بوده و این امر نمی تواند تاثیر چندانی در رابطه با انتخاب یک مادربرد را داشته باشد.انتخاب مادربردهایی که توانایی پشتیبانی از RAID را دارند بسیار حائز اهمیت است . با استفاده از کنترلر فوق ، می توان بر روی یک کامپیوتر از دو هارددیسک بطور همزمان استفاده نمود. بدین ترتیب ، اطلاعات بر روی دو هارددیسک ذخیره و در صورت خرابی یک هارد دیسک ،می توان از هارددیسک دیگر استفاده نمود. (تهیه یک کنترلر RAID بتنهائی مقرون بصرفه نبوده و لازم است درزمان انتخاب ، مادربردی برگزیده شود که از RAID حمایت می نماید).

ارتباطات ( اتصالات ) : اکثر مادربردها دارای پورت هایی نظیر : اترنت،‌‌USB2.0 و FireWire می باشند .برخی از مادربردهای جدید ، دارای امکاناتی بمنظور خواندن Flash Memory می باشند. اخیرا"‌ مادر بردهایی به نام Legacy free مطرح شده اند که نیازی به پورت های جداگانه نداشته و تمامی پورت ها بطور مختصر در یک پورت تعبیه شده اند.

تشریح مشخصات

در اکثر موارد تهیه یک مادربردجدیدهمراه با خرید پردازنده و حافظه اصلی نیز می باشد. بدین دلیل لازم است بررسی لازم در خصوص تاثیر این قطعات بر کارآئی مادربرد نیز مورد بررسی و توجه قرار گیرد .فراموش نکنیم که همواره پردازنده های جدید و با سرعت بالا دارای قیمت بمراتب بالاتری نسبت به نمونه های قبل از خود بوده و در صورتیکه ضرورتی به استفاده از پردازنده های جدید ، سریع و در عین حال گران وجود ندارد ، می توان با توجه به نوع نیاز خود از پردازنده های دیگر( با سرعت کمتر نسبت به آخرین مدل های موجود ) که با مادربرد انتخابی نیز مطابقت می نمایند، استفاده نمود.

یکی از اجزاء مهم هر مادربرد ، Chip set می باشد که اطلاعات متنوعی را در ارتباط با توانائی مادربرد مشخص می نماید . نوع پردازنده و حافظه ای که مادربرد می تواند حمایت نماید ، برخاسته از نوع Chip set یک مادربرد است . در برخی حالات نوع Chip set موجود بر روی یک مادربرد ، بیانگر نوع پورت های صدا، ویدئو و کارت شبکه نیز می باشد ( عناصر فوق بصورت onboard بر روی مادربرد تعبیه می شوند ) . در زمان انتخاب یک مادربرد لازم است به این نکته دقت شود که تفاوت بسیار بالائی بین مادربردها از لحاظ قیمت وجود نداشته و می توان با در نظر گرفتن تمامی جوانب مادربردی را انتخاب نمود که دارای امکانات جانبی نظیر کارت شبکه و کنترلر RAID باشد. ( تفاوت قیمت بین این نوع از مادربردها با مادربردهائی که فاقد امکانات فوق ، می باشند زیاد نمی باشد) .

پارامترهای زیر را می توان در زمان انتخاب یک مادربرد در نظر گرفت :

حمایت از پردازنده :

حداقل : قادر به حمایت از پردازنده های رایج نمی باشد .

پیشنهادی : قادر به حمایت از پردازنده های AMD و یا اینتل باشد .

حداکثر : قادر به حمایت از پردازنده های AMD و یا اینتل باشد.

توانائی مادربرد انتخابی در رابطه با حمایت از پردازنده های موجود ، یکی از تصمیمات مهم در زمینه انتخاب یک مادربرد است ( حمایت ازپردازنده های خانواده AMD و یا اینتل ) .

نوع حافظه :

حداقل : DDR 200/266

پیشنهادی : DDR266/333 یا PC800/1066 Rambus

حداکثر : DDR333/400 یاPC1066Rambus

نوع و سرعت حافظه ای که بهمراه یک مادربرد نصب می گردد ، تاثیر مستقیمی بر کارآئی و در عین حال قیمت یک کامپیوتر دارد. حافظه های Rambus ، قابل استفاده بر روی تعداد اندکی از مادربردها بوده و قیمت آنان بمراتب بیشتر از حافظه های SDRAM می باشد .

اتصالات جانبی :

حداقل : USB 1.1

پیشنهادی : USB 2.0 در صورت امکان FireWire

حداکثر : USB 2.0 و FireWire

در صورتیکه تصمیم به تهیه تجهیزات جانبی نظیر چاپگر، دوربین های دیجیتال و درایوهای خارجی CD-RW وجود داشته باشد ( درآینده ) ، پیشنهاد می گردد مادربردی تهیه گردد که دارای پورت های USB2.0 و Firewire باشد .

عناصر مجتمع و پیوسته :

حداقل : کارت صدا

پیشنهادی : کارت صدای دیجیتالی، کارت شبکه و در صورت امکان پشتیبانی ازویدئو

حداکثر : کارت صدای دیجیتالی و کارت شبکه

اکثر مادربردها دارای امکانات از قبل تعبیه شده ای در رابطه با کارت صدا می باشند ( Onboard ) . در مادربردهای پیشرفته تر امکانات لازم در خصوص کارت های صدای 6 کاناله دیجیتال و کارت شبکه نیز پیش بینی شده است .برخی از مادربردها دارای تراشه های لازم بمنظور حمایت از گرافیک بوده که که باعث کاهش هزینه ها خصوصا" در رابطه با کاربرانی می گردد که نوع استفاده آنان از کامپیوتر ، ضرورت وجود کارت های گرافیک قدرتمند را کم رنگ می نماید .

نحوه ارتباط با دستگاههای ذخیره سازی :

حداقل : ATA /100

پیشنهادی : ATA/133 در صورت امکان RAID

حداکثر : ATA/133. RAID در صورت امکان Serial ATA

سرعت اینترفیس هارد دیسک و سایر دستگاههای IDE استفاده شده را مشخص می نماید.استاندارد جدید Serial ATA در مادربردهای جدید استفاده می شود(افزایش سرعت اینترفیس ).برخی از مادربردها امکان استفاده از RAID را فراهم می نمایند. در چنین مواردی می توان از دو هارددیسک در یک سیستم استفاده بعمل آورد. بدین ترتیب کارآئی سیستم افزایش و در مواردیکه یکی از هارددیسک ها با مشکل مواجه شود ، امکان استفاده از هارد دیسک دوم وجود خواهد داشت .

نکاتی دررابطه با تهیه مادربرد

بررسی Chip sets . تولید کنندگان متعددی اقدام به تولید Chip set می نمایند .شرکت هائی مانند Intel، Via،‌SIS، و NVida اکثر چیپ های موجود در بازار را تولید نموده و می توان تمامی آنان را به دو گروه عمده تقسیم نمود: چیپ هائی که از پردازنده های اینتل حمایت می نمایند و چیپ هائی که از پردازنده های AMD پشتیبانی می نمایند.Chip sets ، مشخص کننده نوع حافظه ،‌ سرعت پردازنده و نوع تجهیزات جانبی نظیر صدا و ویدئو می باشد که مادربرد قادر به حمایت از آنان می باشد.

عدم تهیه سریعترین پردازنده :تهیه سریعترین پردازنده موجود، مستلزم پرداخت هزینه بالائی خواهد بود . سرعت آخرین پردازنده با یک و یا دو مدل پائین تر، تفاوت محسوسی نخواهد داشت .

تهیه سریعترین حافظه ای که ماربرد قادر به حمایت از آن می باشد . تفاوت مشهودی در ارتباط با کارآئی سیستم و در مواردیکه از حافظه های با سرعت پائین تر استفاده می شود ، وجود نخواهد داشت ولی در صورتیکه تصمیم به افزایش حافظه در آینده گرفته شود ، پیدا نمودن حافظه ای با همان ظرفیت بسیار راحت تر خواهد بود( با توجه به این واقعیت که ممکن است در زمان افزایش حافظه ، پیدا نمودن حافظه های قدیمی مشکلات خاص خود را دارا باشد ).

توجه به بروز برخی از مشکلات مرتبط با کارت های گرافیک همراه مادربرد . چیپ ست هائی که امکانات گرافیک را بهمراه مادربرد ارائه می نمایند ( Onboard ) ، بخشی از حافظه سیستم را جهت ذخیره اطلاعات گرافیکی ، استفاده نموده که همین موضوع می تواند کاهش کارآئی سیستم را بدنبال داشته باشد. پیشنهاد می گردد در صورت تهیه مادربردی با قابلیت فوق ، چیپ گرافیکی آنرا غیر فعال و از یک کارت گرافیکی ارزان قیمت استفاده گردد. درصورتیکه در آینده قصد استفاده از گرافیک بالا وجود داشته باشد ، می توان مادربردی را انتخاب که دارای ایننترفیس AGP باشد.

تهیه مادربردی با مشخصات بیش از نیاز فعلی . در زمان انتخاب یک مادربرد سعی گردد ، مادربردی انتخاب گردد که امکان حمایت از RAID ،‌ ‌ کارت شبکه ،پورت USB2 و FireWire را دارا باشد. استفاده از چنین مادربردهائی از لحاظ اقتصادی نیز مقرون بصرفه بوده و در صورت نیاز به استفاده از قابلیت های فوق ، می توان از پتانسیل های مادربرداستفاده نمود( بدون هزینه مجدد)

مادربرد آن برد (On Board)

بعضی مواقع مادربردها کارت صدا، گرافیک، مودم و شبکه را به صورت مجتمع دربردارد و دیگر نیازی نیست تا آنها را به صورت جداگانه خریداری نمود و بر روی آن نصب کرد. به اینگونه بردهای اصلی آن برد می گویند، و معمولا دارای قیمت کمتری می باشند. به این دلیل که عموماً قابل ارتقا، تغییر و تعمیر نمی باشند.

مادربردهای آن برد معمولاً دربرگیرنده یک یا چند مورد از قطعات گفته شده می باشند که می توان بعضی از آنها را غیرفعال نمود و کارت موردنظر خود را بر روی آن نصب کرد با توجه به اینکه اینگونه مادربردها اسلات های کمتری دارند، بنابراین انعطاف پذیری کمتری نیز دارند.

گذرگاه های توسعه

گذرگاه یا خط حامل، یک مسیر عمومی است که داده ها از روی آن نقل و انتقال می کنند. این مسیر به وسیله مدارهای الکتریکی بین قسمت های دیگر یک رایانه ارتباط برقرار می کنند. این مقدار داده ها می توانند به صورت همزمان از گذرگاه ها عبور کنند و مقدار آنها بر حسب بیت می باشد. به طور معمول ۴ گذرگاه اصلی در رایانه ها وجود دارد:

۱- گذرگاه پردازنده

۲- گذرگاه حافظه

۳- گذرگاه آدرس

۴- گذرگاه ورودی- خروجی

گذرگاه پردازنده مسیر ارتباط پردازنده و تراشه های مجتمع یا چیپ ست هاست.

این گذرگاه ،داده ها را به سرعت به پردازنده منتقل می کند و از آن به بیرون می فرستد و سرعت آن نسبت به سایر گذرگاه ها بسیار سریعتر می باشد، گذرگاه حافظه ،داده ها را بین پردازنده، رم و حافظه رم انتقال می دهد.

مهم ترین گذرگاه های توسعه عبارتند از:

گذرگاه ISA: همان طور که می دانید در رایانه قطعات مختلف از طریق یک سری خطوط با یکدیگر ارتباط دارند که به آن ها خط حامل می گویند. درواقع قطعات موردنیاز بر روی این خط قرار می گیرند.

این گذرگاه های ۸ بیتی ISA نام داشتند، سپس در چند سال بعد گذرگاه های ۱۶ بیتی به بازار عرضه شدند، این گذرگاه ها به علت ضریب اطمینان بالا، کارابودن و سازگاری هنوز به کار می روند.

گذرگاه ESA :پس از تولید رایانه ۳۸۶ گذرگاه های عریض ۳۲ بیتی به کار گرفته شد. این گذرگاه ها دارای شکاف های ۳۲ بیتی می باشند به همین دلیل نمی توان در آنها از کارت های ۸ یا ۱۶ بیتی استفاده کرد.

نکته: نوعی از گذرگاه ISA به نام MCK بوجود آمد، که معماری گذرگاه ۱۶ بیتی و ۳۲ بیتی را با هم داشت این سیستم از سیستم های ISA سریعتر و با آن ها ناسازگارتر بود. گذرگاه های دیگری مانند گذرگاه VESA، Local Buss، PCT، USP، AGP و موارد دیگر نیز وجود دارند که به علت محدودیت آموزشی به توضیح آن ها نمی پردازیم.

نصب و تعویض کارت ها

همان طور که می دانید مدارهای گرافیک، صدا، تصویر، مودم و سایر موارد که بر روی یک صفحه قرار گرفته اند را کارت می گویند. جهت تعویض یا نصب آنها در رایانه اعمال زیر را انجام دهید:

* با پیچ گوشتی پیچ های نگهدارنده کارت را باز کنید. بدون اینکه کارت هیچ گونه مقاومتی از خود نشان دهد آن را با احتیاط و با حرکت دادن به سمت جلو و عقب با کشیدن تدریجی به سمت بالا از محل خود جدا کنید. * جهت نصب کارت نیز عمل فوق را به طور عکس انجام دهید.

فراموش نکنید که بهتر است در هنگام نصب کارت ها جهت تغییر کلیدهای اتصال گر و جامپرها به دفترچه یا ورقه راهنمای کارت مراجعه نمایید.

درگاه خارجی

یک رایانه بدون رابط هایی که آن را برای تبادل اطلاعات به بیرون وصل می کند نمی تواند کار کند. بدین ترتیب درگاه ها و رابط های رایانه نقش بزرگی را برعهده دارند.

۱ – درگاه سریال: این درگاه درپشت رایانه قراردارد به درگاه های com نیز مشهورند و جزء اولین درگاه هایی هستند که در رایانه های اولیه به کار برده شدند. درگاه های سریال قدیمی ۲۵ پایه ای و درگاه های سریال جدید ۹ پایه ای هستند یعنی درگاه سریال رایانه را با ۹ سیم به وسایل جانبی متصل می کند.

۲ – درگاه موازی: به این درگاه ها درگاه چاپگر نیز می گویند اما در حال حاضر برای اتصال اسکنر و موارد دیگر نیز به کار می رود، این درگاه بزرگ ترین درگاه در پشت رایانه است که ۲۵ سیمی می باشد که ۱۷ سیم آن برای سیگنال ها به کار می رود. سیگنال ها به سه گروه داده ها، کنترل و وضعیت تقسیم می شوند.

۳ – درگاه اسکازی: این درگاه می تواند اطلاعات را با سرعت بالایی جابه جا نماید. این درگاه برای بیشتر اسکنرها و CD و DVD نویس ها به کار می رود.

۴ – درگاهPS/2 : این درگاه دارای ۶ پایه سوزن برای انتقال داده هاست. که بیشتر برای استفاده صفحه کلید و ماوس به کار می رود.

۵ – درگاه سریال Firewire :این درگاه برای اتصال دوربین های ویدیوئی، نمایشگرهای رقمی (دیجیتال)، سیستم های صوتی و یا سیستم ماهواره های رقمی به رایانه استفاده می شود.

۶ – رابط های DIDE: بر روی مادربرد چند رابط برای ذخیره سازی وجود دارد که عبارتند از رابط ایده (آی دی یو)، که در رایانه های قدیمی وجود داشت و از آن می توان برای اتصال دو وسیله مانند هارد دیسک و دیسک گردان CD به رایانه استفاده نمود ورابط ایده توسعه یافته که این رابط از رابط ایده سریعتر است و به وسیله آن می توان چهار مورد دیگر را به رایانه وصل نمود.

کنترل گر

ابزارهای جانبی در رایانه با ابزاری به نام کنترل گر با پردازنده و دیگر اجزا ارتباط برقرار می کنند که نام های دیگر آن رابط و آداپتر می باشد. به طور مثال هارد دیسک و صفحه کلید با کنترل گر کار می کند و کارت گرافیکی با آداپتر. کنترل گرها یا بر روی یک کارت جدا قرار دارند و یا بر روی مادربرد.

منابع و ماخذ :

منابع و ماخذ: کتاب راهنمای جامع وکاربردی سخت افزار

www.fa.wikipedya.com

www.daneshname.roshd.ir

www.altavista.com

www.google.com

---

راهبری نوشته‌ه

gl/l (1147)

رفتن به محتوا

gl/l (1147)

معرفی مدرسه خودمان و اسناد راهنما

دومین دوره‌ی پژوهش های علمی مدارس شاهد:

( هنجارها و ناهنجار های موجود در جامعه و نقش آن برزندگی جوانان)

تهیه کنندگان :

1 – سر گروه : مهسا محمد زاده

2 – کیمیا السادات هاشمی آستانه

3 – فاطمه رجبی

4 – پگاه سلامی

5 – خسان شکر پایه سوم

مدرسه راهنما ی شاهد عفاف

استاد ر اهنما: سر کار خانم شجاعی

استاد سبکتکین از اساتید دانشگاه تربیت معلم کرج

تقدیر و تشکر :

با سپاس فراوان به درگاه ایزدمنان که ما را یاری نمود تا با سعدی صدر به همت دبیران ارجمند ی چون سر کار خانم شجاعی استادراهنمایی این پروژه و همچنین راهنمایی های گران قدران ‌خصوصاً استاد سبکتکین که ما را در انجام مراحل این تحقیق می رسانند و همچنین زحمات بی شائبه سر کار خانم غلامیان مدیریت محترم مدرسه شاهد عفاف که مراحل تدوین این جزوه زیر الطاف ایشان صورت گرفت قدردانی نموده و از درگاه الهی برای ایشان مسئلت خواهانیم امید است تا توانسته باشیم گامی در راه اشائه تعالیم اجتماعی و پیشبرد اهدافی چون ساختن جامعه ای سالم بر داشته باشیم .

فهرست :

مقدمه :

فصل اول هنجارهای اجتماعی و انواع آن

فصل دوم ارزش های اجتماعی و نقش نهادهای مختلف پرورش ارزش ها

فصل سوم کنترل اجتماعی

فصل چهارم کجروی

فصل پنجم بزهکاری جوانان و نوجوانان

تعریف بزه و بزهکاری

علل و عوامل بزهکاری

زمینه ها و علل پیدایش بزه و بزهکاری

چگونگی پیشگیری از بزهکاری نوجوانان ( پیشنهادات عملی )
فصل ششم فرار از مدرسه و ترک تحصیل
فصل هفتم فرار از خانه

فصل هشتم اعتیاد

فصل نهم تحاجم فرهنگی علل و عوامل .

الف ) بررسی یک موضوع

ب ) تهاجم فرهنگی جدید
1 – عناصر اساسی
2 – ویژگی ها

فصل دهم نیاز به شادی در جامعه ها

فصل یازدهم موسیقی و گرایش جوانان امروز به موسیقی های پاپ کلاسیک غربی .

فصل دوازدهم حجاب دختران ( مصاحبه )

پیشگفتار :

نوجوانان دلی پاک و روحی پرشور دارند . آنان در حساسترین و بحرانی ترین دوران زندگی خود به سر می‌برند و نیازمند هدایت حکایت و همدلی اند نوجوانان نهال نو رسیده ای هستند که برای رشد و بالندگی به باغبانی دلسوز روشن بین نیاز دارند تا آنها را از آفتها و حادثه در امان دارد .

بها دادن به نوجوانان در تربیت و ارشاد آنان کوشیدن بی گمان یکی از نشانه های آشکار رشد فرهنگی یک جامعه است بر خلاف گمان برخی مردم تربیت و هدایت نوجوانان دارای پیچیدگیها و نکته های ظریف بسیاری است شاید گفته‌ی حکیمانه‌ی کانت ، متفکر و فیلسوف نامی آلمانی حق مططلب را در این زمینه ادا کرده باشد آنجا که می گویند : دو کار هست که در دشواری هیچ کار دیگری به پای آن نمی رسد : مملکت داری و تربیت .

برتراند راسل ، فیلسوف انگلیسی ، که خود در باره‌ی ( تربیت )

کتابهای نگاشته است اعتراف می کند که گفتار من در این زمینه بهتر از کردارم بود .

هیچ یک از نهادهای اجتماعی نقشی را که خانواده در ساختار فکری ، روحی و اخلاقی انسان دارد ، نمی توانند ایفا کننده نابسمانی های اجتماعی در بسیاری موارد ناشی از نابسامانی در خانواده هاست و سعادت یک اجتماعی بستگی کامل به وجود خانو اده های سالم و سعادتمند دارد.

اگر خانواده ها نقش خود را به درستی ایفا نکنند نهادهای اجتماعی دیگر ( از قبیل مدرسه ، رسانه های گروهی و غیره ) این خلاء را نمی توانند پر کنند .

بسیاری از مشکلات اخلاقی و رفتاری نوجوانان ریشه در بر خوردهای نامناسب پدران و ماردان مربیان دارد تجربه نشان می دهد در بیشتر موارد که نوجوانان به خانواده ای آگاه و مربی شایسته در دسترسی دارنده از زندگی سالم و موفقی بر خور دارند ، این نشان می دهد که نوجوانان به خوبی تربیت پذیر هستند و اگر نابسامانی هایی در اخلاق و رفتار برخی از آنان مشاهده می شود ،

ناشی از نبود تربیت صحیح است . پیامبر اسلام (ص ) می فرماید : در به شما در باره ی نوجوانان و جوانان سفارش می کنم زیرا آنها دارای قلبی رقیقتر و فضیلت پذیرتر می باشند .

و امام علی (ع ) می فرماید : دل نوجوان مانند زمین خالی از گیاه و درخت است که هر بذری در آن افشانده شود ، می پذیرد و در خود می پرورد پس فرزند عزیزم من در آغاز جوانی ات به ادب و تربیت تو پرداختم قبل از آن که دلت سخت گردد و از پذیرش چیزهای خوب سر بازند .

هدف گروه ما از انتخاب این مهم این است که موضوع بهنجار بارزترین موضوع در جامعه‌ی ما هست و خواستیم مشکلات جوانان را با استفاده از این تحقیق مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم و در حدتوانان خود را حل های خوبی پیش پای جوانان و نوجوانان بنهیم .

فصل اول هنجارهای اجتماعی و انواع مختلف آن

( هنجارها ارزش ها و کنترل اجتماعی )

( الف – هنجارهای اجتماعی )

هنجارهای اجتماعی رفتارهای معینی هستند که بر اساس ارزش های اجتماعی قرار دارند ارزشهای اجتماعی به تدریج بصورت هنجارهای اجتماعی در می آیند و با رعایت کردن آنها جامعه انتظام پیدا می کند هنجارهای اجتماعی شیوه های رفتار ی معینی است که در گروه یا جامعه متداول است و فرد در جریان زندگی خود آن را می آموزد به کار می بندد و نیز انتظار دارد که دیگر افراد گروه یا جامعه آنرا انجام دهنده مثلا شیوه حرف زدن با افراد سلام کردن احترام کردن دست دادن جزئی از قواعد و آدابی است که افراد از طریق تعلیم و تربیت فرا می گیرند و به کار می برند و افراد دیگر را هم در اجرای این هنجارها تحت کنترل قرار می دهند اگر کسی هنجار جامعه یا گروه را رعایت نکند مورد سرزنش و حتی مجازات قرار می گیرد مثلاً تعارف کردن یکی از هنجارهای جامعه ماست همه وقتی می خواهیم از در کلاس خارج شویم یا اینکه به سالن غذا خوری بروین به هم تعارف می کنیم و در خروج از کلاس یا رفتن به سالن غذا خوری حق تقدم با بزرگتر است اجرای این رسم اخلاقی رضایت ما را جلب می کند رعایت کردن هنجار جامعه تنها ناشی از وجود پاداش یا مجازات نیست . ما در اجرای این هنجارها و قواعد نیاز به تذکر دیگران نداریم این قواعد نزاکت جزئی از وجو ماست و به نحوی با آن آشنا هستیم و خود را موظف به اجرای آن می دانیم که به کار نبستن آنها در مواردی ما را دچار احساس گناه می کند به عبارت دیگر افراد در صورت تخلف از هنجارهای گجروهی خود را مجازات می کنند راعایت کردن هنجار اجتماعی یا سازگاری همنوائی با جامعه است در بسیاری از موارد همنوائی بر اساس تمایل و خواست و دلبستگی فرد است و گاه بر اساس اجبار اجتماعی صورت می گیرد افراد از همان آغاز کودکی و تشکیل شخصیت از طریق خانواده پدر و مادر خواهران برادران بزرگتر دوستان و خویشاوندان خود بتدریج هنجارهای اجتماعی را فرا می گیرند و آنرا جزئی از شخصیت خود می سازند و می آموزند آنچه را که هنجار اجتماعی است به کار بندند و آنچه را که خلاف هنجار اجتماعی است به کار نبندند .

پذیرش هنجارهای اجتماعی دو صورت دارد یکی اینکه جامعه یا گروه مانند خانواده کودکستان ، مدرسه عمداً به جامعه پذیر کردن فرد می پردازد و از طریق آموزش ، افراد را با هنجارهای اجتماعی گروه آشنا می سازد و او را ملزم به انجام آن می کند دیگر اینکه فرد خود با مشاهده رفتارهای اعضای گروه یا جامعه با هنجارهای اجتماعی آشنا می شود و آنها را اجرا می کند .

در هر جامعه ای برای رعایت کردن و ارجای هنجارهای اجتماعی ، قواعد عرفی و مدون وجود دارد قواعد از طریق نظارت و کنترل اجتماعی صورت می گیرد همه کس همگان را در اجرای هنجار گروه یا جامعه خود تحت کنترل قرار می دهند . در اجتماعات کوچک و محدود از نوع روستا ، عشیره یا طایفه که روابطه افراد رویا روی چهره به چهره و مبتنی در بر شناخت متقابل است ، کنترل اجتماعی اهمیت زیادی دارد و افراد را تحت فشار قرار می دهد و ملزم به اجرای هنجار اجتماعی می کند در اجتماعات بزرگتر در شهرها خصوصا ً شهرهای بزرگ که مردم نسبت به هم بیگانه اند کنترل افراد از طریق دستگاه های انتظامی ، اجرائی و نظامی صورت می گیرد عبور اتومبیل به هنگامی که چراغ راهنمائی قرمز باشد ممنوع و امری نابهنجار است و جریمه دارد هنجار این است که اتومبیل ها یا افراد صبر کنند تا چراغ سبز شود و آنگاه از چهار راه یا خیابان بگذرند . اگر فردی هم به هنگام قرمز بودن چراغ راهنمائی از خیابان یا چهار راه عبور کند با نگاه سرزنش آمیز و تند و تیز عابرین که در انتظار سبز شدن چراغ ایستاده اند روبرو و مجازات می شود . وقتی عده‌ای مسافر در ترمینال منتظر اتوبوس هستند و چند نفر از آنها دارند سیگار می کشند و یک نفر می آید و به آنها می گوید : آقایان چرا سیگار می کشید ؟ منظورش این نیست که در اینجا سیگار کشیدن ممنوع و خلاف هنجار اجتماعی جامعه است بلکه منظورش این است که سیگار نکشید البته این یک امر اخلاقی است و توصیه ای که به آنها می کند آنها را اندرز می دهد این امر با وقتی که شخص در اتوبوس داخل شهر سیگاری در می آورد و آتش می زند و دودش را هوا می کند یا اینکه با سیگاری که به لب دارد داخل اتوبوس می شود فرق دارد سیگار کشیدن در اتوبوس بر خلاف انجار اجتماعی است و فرد هنجار شکن ممکن است با اعتراض و سر زنش مردم مواجه شود و از عمل خلاف هنجار دست بکشد بدین ترتیب همه اعضای جامعه همدیگر را در اجرای هنجار جامعه به منظور انتام امور جامعه بر قراری و حفظ وحدت و یگانگی تحت کنترل قرار می دهند وقتی همه اعضای جامعه هنجارهای اجتماعی جامعه را به کار بندند سازگاری و امنیت اجتماعی بر قرار خواهد شد در صورتی که هنجارها را رعایت نکنند و یا اینکه جامعه دارای هنجارهای متضادی باشد ناسازگاری و نا ایمنی در جامعه پدید خواهد آمد و نظام جامعه دستخوش تزلزل قرار خواهد گرفت .

هنجارهای جامعه انواع مختلف دارد پاره ای از مهمترین هنجارهای جامعه عبارتند از ،

1 – رسم اجتماعی : رسم های اجتماعی رفتارهای هستند که در آغاز برای رفع نیازهای اجتماعی انسان بوجود می آیند و بر اثر تکرار در طول زمان به تدریج به صورت ثابت در می آیند مانند رسم میهمان نوازی در اجتماعات روستائی و عشایری در روستاها و مناطق عشایری به علت نبودن مسافر خانه یا محلی برای گذراندن در شب ، مسافران غالباً به خانه های روستائیان و عشایر مراجعه می کنند این پدیده به تدریج در اثر تکرار بوصرت یکی از رسم های پسندیده در آمده است و بوسیله مردم روستائی و عشایری و همچنین در جامعه شهری که در گذشته دور یا نزدیک خاستگاه روستائی یا عشایری داشته اند ، اجرا می شود .

2 – میثاق اجتماعی رسمی است که بر اثر وضعیت خاصی بوسیله بخشی از افراد جامعه بر قرار می شود و با هم عهد و پیمان میبندند که در امر خاصی بطور متحد اقدام کنند . در زمان بزرگ مالکی در یکی از روستاهای جنوب که مالک ده بهره مالکانه را از صورت جنسی که معادل محصول بود بصورت نقدی تبدیل کرد ، زارعان در مسجد اجتماع کردند و هم قسم شدند که تا وقتی ارباب ده بهره مالکانه نقدی را لغو نکند در زمین او زراعت نکنند بر اثر این وضعیت مالک از روستاها دیگر عده ای از زارعان را بکار زراعت به شیوه دلخواه خود مشغول کرد و در آن سال زارعان ده زمین مالک را کشت نکردند.

3 – تشریفات اجتماعی مانند آداب پذیرایی از میهمان در جشن های بزرگ .

4 – شعائیر اجتمماعی : تشریفات اجتماعی خاصی که دارای قدمت و اهمیت زیادی است مانند عید قربان یا عید غدیر و اعیاد دینی دیگر شعائر اجتماعی خوانده خوانده می شود .

5 – آداب اجتماعی : مانند آداب غذا خوردن ، آداب لباس پوشیدن که به منظور خوشایند دیگران انجام می گیرد .

6 – شیوه های قومی : رسمی که در میان گروه خاصی از مردم که دارای فرهنگ یا خرده فرهنگ مشترکی هستند وجود دارد مانند سحر خیزی نزد دهقانان و یا رسم پتلاچ در میان بومیان کناره های شمالی اقیانوس آرام که بر اساس آن هدایائی میان دو خانواده رد و بدل می شود این رسم در پاره ای مناطق دیگر به شیوه مشابهی وجود دارد .

7 – قوانین اجتماعی : قوانینی هستند که بر اساس آگاهی قبلی در مجلس قانون گذاری وضع می شوند و برای نقض آنها نیز مجازاتهائی پیش بینی شده است .

8– اخلاق اجتماعی : رسم اجتماعی که دارای اهمیت زیادی است و جامعه نقض آنرا زشت و ناپسند می داند ، اخلاق اجتماعی نامیده می شود مانند احترام گذاشتن به پیران که یک رسم اخلاقی است .

9 – مقررات اجتماعی : قوانی خاصی است که جامعه با آگاهی قبلی وضع می کند . این قوانین کلیت ندارد و به گروه خاصی مربوط می باشد مانند قوانین راهنمایی و رانندگی .

مجموعه ای از هنجارهای اجتماعی بصورت یک نهاد اجتماعی در می آید مانند نهاد اجتماعی خانواده ، پدر و مادر از فرزندان رفتار خاصی انتظار دارند فرزندان به پدر و مادر احترام می گذارند و از آنها حرف شنوی دارند همچنین پدر و مادر برای فرزندان خود خوراک و پوشاک فراهم می کنند و به آنها محبت می کنند زن و شوهر و برادران و خواهران نسبت به هم رفتار معینی دارند . بنابر این در خانواده ، نظامی از هنجارها پدید می آید که آنرا بصورت یک نهاد اجتماعی در می آورد خانواده دارای دو نوع هنجار است بعضی از هنجارها خصوصی اند و بعضی عمومی ترند هر زن و مرد ممکن است برای خود در خانواده هنجار خاصی داشته باشند .

فصل دوم

ارزش های اجتماعی و نقش نهادهای مختلف در پروش ارزش ها

(ارزش های اجتماعی و نقش نهادهای مختلف در پرورش ارزش ها )

ارزش نوعی معیار و ملاک بریا تشخیص برای مادی یا معنوی اشیاء است و آدمی بر اساس آن تحریک به کرا و تلاش می شود و سعی در به دست آوردن آن می کند .

ما در زمینه تهیه لباس ، غذا ، مسکن ، انتخاب رشته تحصیلی ، انتخاب همسر ، عبادت ، خدمت ، جنگ ، صلح و ……. به مسئله ارزشها توجه داریم . .

منشاء ارزشها ممکن است یکی از مواردذیل باشند 1 – ذهن و فکر خود انسان 2 – فلسفه های اجتماعی سیاسی 3 – مذهب و وحی

در عین حال منابع در چه دومی نیز وجود دارد مانند شرایط اجتماعی – زمینه های روانی – ارتباط و تداعی انفکار – زمینه های منطقی آداب و رسوم – قانون گذاری پارلمان ما – اظهار نظر مرتاضان و ….. که از نظر ما هیچکدام از آنها اصیل نیستند و البته در آنجا که اصطکاک با مذهب پدید نیاورند می توانند برای ما قابل اخذ باشند .

شک نیست که تربیت صحیح می تواند ارزشهای مطلوب را به جای ارزشهای نامطلوب بگذارد و آنچه را که پسندیده است به نسل بعدی منتقل سازد ، مفاسد و معایب هر جامعه را تشخیص دهد به فرزندان میهن تفهیم کند که چه چیزی خوب پسندیده و چه چیز ناپسند است .

ما از طریق ارزش می توانیم به افراد بیاموزیم که چرا مسئولیت بپذیرد چرا باید در رعایت آن وفادار باشد یا چرا باید کار کند ، دانش بیاموزد مودب باشد و … و به جراًت می توان ادعا نمود هر گاه ارزش در جامعه ای سقوط کرد در ان جامعه به قهقرا سقوط می کند هرج و مرج وبی ثباتی در آن پدید می آید ، مفاهیم معروفو منکر در آن جابجا می شود البته باید در نظر گرفت که بسیاری از ارزشها در جوامع غیر مذهبی در حال تغییر و در گرگونی هستند و این به علت دگرگونی شرایط اقتصادی ، سیاسی ، اجتماعی و فرهنی در جامعه است البته ارزشها مطلق مانند دوستی ، زیبایی – اخلاق – مذهب – علم عدالت و ثابت هستند به عنوان مثال انتقال از فقر به ثروتمندی – یا مهاجرت از کشوری به کشور دیگر و همچنین شرایطی چون جنگ صلح و اکتشافات نوین و پیشرفتها ، انتقال از کشاورزی سنتی به صنعتی ، پدید آمدن تحولات تاریخی در جامعه تجارب و معلومات جدید در این امر موثر است و در امر تربیت این مراقبت ضروری است که از ورود چه ارزشهای جدید ی در جامعه جلوگیری به عمل آید و یا چه ارزشهایی ضبط و جذب گردند .

ارزشها تحت تاثیر عواملی چون سن – رشد – وضع اقتصادی – وضع فرهنگی – وضع سیاسی – فلسفه جات – نیاز ها و لرزشهای مورد قبول ) – تحولات هستند لذا باید خانواده ها و در بیان به این مسائل توجه کافی داشته باشند . و غفلت خانواده ها و مربیان موجب گرایش آن به ناهنجاریهای مختلف می شود .

نوجوانان ارزشها را از خانواده – مدرسه – جامعه کسب می کنند .

خانواده : خانواده ها در آن ها والدین ، لاابالی و بی عقیده باشند و با ارزشهای مخالف و متضاد در آن وجود داشته باشد کودکان حالت سر گردانی و سردرگمی دارند .

مدرسه : برای فرزندان که به سنین مدرسه رفتن رسیده اند مسئله معلم و مدیر و ناظم و مستخدم مطرح است اگر برنامه مدرسه در حقیقت ادامه راه تربیت در خاه باشد مسئله ای پیش نمی آید ولی اگر متضاد و مخالفتی در کار باشد حاصل آن سرگردانی مجدد است .

نحوه رفتار معلم ، روش تدریس او – طرق اصلاح و سازندگی که معلم به کار می برد امر و نهی های مدیر و ناظم و نوع بر خورد معاشران با کودکان و نوجوانان ، محتوای درس و برنامه اهداف تربیت و در کل سیستم و نظام حاکم بر او خود ناقل ارزشهای خاص به کودک است که در جمع ممکن است عامل سازندگی با مدیران بنای شخصیت او باشد .

تسلط و نفوذ هر کدام از خانواده و مدرسه که بیشتر باشد نفوذ ارزش ها از آن سو زیادتر خواهد بود .

جامعه : منظور از آن فرهنگی است که بر مردم اجتماع حاکم است و در آن مسئله هنر – ادبیات – آداب و رسوم – علم – فکر سن و شعائر مطرح است .

این زمینه ها از سوی افراد جامعه و بخصوص گروه دوستان به نوجوانان منتقل می شود و باید تحت ضابطه ای در آید کودکان از وقتی به سن تشخیص رسیدند تحت تاثیر وسایل و ابزار و فکر و القاآت دیگران قرار می گیرند . وسایل ارتباط جمعی از روزنامه ها مجلات کمیت – محتوای برنامه رادیو – تلویزیون – سینما – ویدئو – ماهواره و در آن ها اثر گذارند . ارزش هایی که توسط این وسایل ابزار به فرد منتقل می شوند اهمیتی کمتر از تاثیر خانواده ندارند .

نتیجه گیری

والدین و مربیان باید با کمک تربیت ارزشها و هنجارها را در کودکان و نوجوانان نهادینه کنند برای این کا باید نکات مهمی را در نظر گرفت .

1 – شناخت ارزشها که ارزشهای حاکم هر جامعه کدام صحیح کدام نا صحیح هستند یا کدام شخصی کدام غیر شخصی و … 2 – شناخت طرز فکرها که طرز فکر کودک یا نوجوان در باره ارزشهایی پذیرفته چگونه است برخی به دنبال ارزشهای بعضی به دنبال ارزش های مشروط ثابت یا متغیر و … طرز فکرها شناخته نشوند القای ارزش و کیفیت انتقال آن به نسل کودک و نوجوان و جوان و بزرگسال امکان پذیر نیست .

3 – شناخت تمایلات و عواطف که بر اساس جنس دختر و پسر و همچنین بر اساس سن متفاوت است شناخت تمایلات در سنین کودکی – نوجوانی – جوانی و بزرگسالی متفاوت است .

4 – شناخت مملکیت مورد قبول تربیت بر اساس ملکیت و مذهب مورد قبول انجام می شود

که معتقدیم خداوند شناخت جامع نسبت به انسان دارند لذا از ملکیت خود شناخت داشته باشیم تا بتوانیم براساس آن فرزندان خود را تربیت کنیم .

در آخر اینکه ارزشها از طریق

1 – احیای فطرات

2 – آموزش مستقیم

3 – آموزش غیر مستقیم

4 – ارائه الگو به نسل دیگر منتقل کرد .

و در این راه باید والدین و مربیان خود الگوهای نمونه در این زمینه باشند .

فصل سوم

کنترل اجتماعی

کنترل اجتماعی از وسایلی است که بر رفتار افراد اثر می گذارد و آنان را به پیروی از هنجارهای و ارزش ها وادار می کند در صورتی که فردی از هنجارهای اجتماعی سر پیچی کند و رفتارش مخالف هنجارها و ارزشهای اجتماعی باشد ، از طرف گروه یا جامعه مورد سرزنش و مجازات قرار می گیرید واژه کنترل اجتماعی باشد از طرف گروه یا جامعه مورد سرزنش و مجازات قرار می گیرد واژه کنترل اجتماعی در زبان انگلیسی به معانی قدرت ، توانائی ، تسلط و اقتدار آمده است این واژه در زبان فرانسه با مفهوم اخبار اجتماعی منطبق است و این همان معنائی است می توان آن تحت عنوان (( قدرت معنوی )) معرفی کرد . از نظر اگوست کنت ویژگی اصلی ( قدرت معنوی ) آن است که هدایت عالی تعلیم و تربیت خصوصی و عمومی را بر عهده دارد قدرت معنوی عبارت از مجموعه افکار و عاداتی است که افراد را برای پذیرش نظم جامعه ای که در آن زندگی می کنند و وظیفه ای که انجام می دهند آماده می سازد تعلیم و تربیت تنها به نسل جوان اختصاص ندارد بلکه نسل بالغ و نیز شامل می شود .

بنابر این همه وظایف اجتماعی را در بر خواهد داشت . هدف این وظایف معنوی آن است که اصولی که در افراد نفوذ پیدا کرده است ، یعنی ارزشها هنجارها و رسوم و غیره را به آنان نشان دهد و با استفاده از حد اعلای تائید وسایل اخلاقی هر بار که افراد از این اصول دور می شوند به آنان یاد آور شود و آنان را به اجرای این وظایف بر انگیزد در واقع کنترل اجتماعی بر اساس ضرورتی است که از طرف جامعه بر انگیخته می شود و افراد را به منظور حفظ انتظام جامعه به قبول ارزشهای اجتماعی و رعایت هنجارهای اجتماعی وادار می کند و اجرای این امور ، جامعه نظام های پاداش و مجازات ویژه ای دارد . بدین سان افرادی را که خلاف ارزشها و هنجارهای اجتماعی رفتار می کنند سرزنش و مجازات می کند و آنهایی را که رفتاری متناسب با هنجارها و ارزشهای جامعه دارند تشویق می کند و پاداش می دهد .

هنجارهای اجتماعی ، شیوه سازمان یابی و عمل بیشتر گروه های جامعه را تعین می کنند . این هنجارها فرد را به زاهنماهای رفتاری فراتر از هنجارهای گروه های خاصی که فرد بر آنها وابستگی دارد مجهز می نماید .

بطور کلی زندگی اجتماعی بدون وجود هنجارهای مشترک مورد پذیرش اکثریت افراد ، غیر قابل پیش بینی می گردد همانطور که قبلاً نیز اشاره گردید برخی از گروه های و نهادهای اجتماعی باید به خاطر نقش ویژه ای که در فرآیند جامعه پذیری بازی می کنند ، مورد توجه بیشتری قرار می گیرند آژانسهای اصلی جامعه پذیری نظیر خانواده و مدرسه از طرف جامعه قیومت دارند تا به اعضای جدید (( آموزش )) دهند یعنی میراث فرهنگی گذشته و شیوه های قابل قبول عمل اند احساس را بیاموزد بر عکس آژانسهای نظیر گروه هماسالان و ارتباط جمعی بیشتر آموزشهای خود را نداشته یا تصادفی انجام می دهند و بر ادارک و پاسخ های فرد تاثیر می گذارد آژانسهای تخصصصی تر جامعه پذیری گروه های رسمی دیگری هستند که فرد به آنها می پیوندد هر یک از این گروه ها در فرآیند پرورش اعضای موثر برای خود ، کم و بیش گریشها باور داشته ها و انگیزه هایی را مجدداً در فرد شکل می دهند . بیشتر نظریات موجود در باره تکوین شخصیت ، جامعه پذیری و پرورش کودک که در علوم رفتاری صورت بندی شده اند تاکید اصلی آموزش کودکان در مورد اساس نظم اجتماعی و فرهنگ جهت توسعه شخصیت آنها را به عهده داشته است ذیلاً او دیدگاه در مورد سازمان اجتماعی خانواده به اجمال بررسی می گردند امروزه وسایل ارتباط جمعی و به ویژه رادیو و تلویزیون مورد استفاده روز افزون قرار می گیرند این وسایل چه نقشی در جامعه پذیری دارند ؟

1 ) وسایل ارتباط جمعی در هنجارهای فرهنگی

2 ) نوع یاد گیری تصادفی که در نتیجه استفاده از وسایل مذکور ایجاد می گردد

3 – موثر بودن کوششهای سنجیده برای در خدمت گرفتن وسایل ارتباط جمعی و به ویژه تلویزیون برای ایجاد یاد گیری و تغییر اجتماعی تاکید داشته اند کودکان از طریق تلویزیون و سینما در معرض زندگی بزرگسالی قرار می گیرد که هنوز آنرا تجربه نکرده اند ولی آرزوی دستیابی به آن را داردند کودکان از این طریق تصوراتی در مورد ارزشها ، هنجارها ، نقشهای اجتماعی و دانش اجتماعی لازم برای زندگی آینده را بدست می آوردند این پدیده نتیجه یاد گیری تصادفی بوده و فرآورده سر گرمی برنامه ریزی نشده است .

انواع نا هنجاری ها و کجروی های

موجود در جامعه

فصل چهارم

کجروی

کجروی : در زمان ها فرهنگهای متفاوت ، رفتارهای زیادی به عنوان کجروی یا همنوایی تلقی شده اند گاهی یک عمل واحد در یک گروه به مثابه کجروی تعریف می گردد ولی در گروه دیگر به عنوان همنوایی در نظر گرفته می شود به عنوان مثال بی حجابی (( بعضی جوامع یک رفتار همنوا تلقی می گردد در حالی که در یک جامعه اسلامی این رفتارها با واکنش نسبتا ً شدیدی روبرو می شود . همچنین از لحاظ می توان این پدیده را مورد بررسی قرار داد – یعنی : در یک جامعه زمانی بی حجابی به عنوان هنجار در آمده است و در زمانی دیگر این پدیده نوعی ناهنجاری به حساب می آید در این ارتباط می توان از ایران قبل و بعد از انقلاب نام برد .

بنابر این ، محیطی اجتماعی – فرهنگی که عمل کجروی در آن می گیرد باید با دقت مورد ملاحظه واقع گردد .

فصل پنجم

بزهکاری جوانان و…

نوجوانان

تعریف بزه و بزهکاری

علل و عوامل بزهکاری نوجوانان

زمینه ها و علل پیدایش بزه و بزهکاری

چگونگی پیشگیری از بزهکاری نوجوانان ( پیشنهادات عملی )

معنی و مفهوم ( بزه ) در تمام جوامع بشری یعنی انجام برخی اعمال علیه قانون که این اعمال

می‌تواند دارای ماهیت های گوناگون باشند مانند

آسیب به اموال – صدمه به افراد – لطمه به نظم عمومی یا ارزشها حاکم و …

بزهکاری به اعمالی اشاره می کند که منع قانونی دارد و در رده سنی زیر 18 سال انجام می شود .

بزهکاری نوجوانان و جوانان

انتقال :نوجوانی دوره ی جالبی است زیرا برای هر عبارت که درباره ی نوجوانان بکار می رود مفهوم مقابل و ضد آن نیز می تواند مورد استفاده قرار می گیرد . مثلاً نوجوانان با والدین خود سازگاری دارند و با نوجوانان علیه والدین خویش شورش و طغیان می کند به نظر می رسد که اختلا‏ عمده‌ی نوجوانان با والدین و دیگر بزرگسالان در زمیه ی کسب آزادی به منظور آزمودن انواع نقش ها و فرصت هاست تا بتوانند الگوهای جدید احساس افکار و اعمال را فرا گیرند با این حال عده ای از نوجوانان بیشتر از بقیه از آزادی بهره مند و بیشتر از سایرین از آن استفاده می کنند خوشبختانه اکثریت نوجوانان از معیارها و شیوه های رفتاری والدین خود چندان دور نمی مانند و دره ی نواجوانی به بزرگسالی راه موفقیت و حداقل مشکل می گذرانند در حالی که عده ای از این نظم اجتماعی به سوی فرهنگ بزهکاری انحراف پیدا می کنند .

از نظر تکنیکی نوجوان بزهکار کسی است که متهم به ارتکاب رفتار ضد اجتماعی و یا قانون شکنی است ولی به علت آن که به سن قانونی نرسیده است مانند یک محرم بزرگسال مجازات نمی شود رفتار نوجوان بزهکار موجب می گردد تا به چنگ قانون بیفتد زیرا رفتار او نه تنها خود نوجوان بلکه افراد دیگر و احتمالاَ جامعه را نیز به مخاطره انداخته است باین ترتیب بزهکاری نیز به ویژه توسط روانشاسان به جزائمی اطاق می شود که افرادی که به سن قانونی نرسیده اند مرتکب آن ها می شوند .

بزهکاری :

یکی از عوامل موثر در بزهکاری اضطراب و ناآرامی روحی است نابسامانیها از قبیل اختلافات پدر و مادر و بد رفتاری والدین با فرزندان به اضظراب روحی در فرزندان دامن می زنند و آنان را بیشتر در معرض این گونه انحرافات قرار می دهند . تحقیقی که روی 2652 نفر از نوجوانان بزهکار انجام شده است نشان می دهد که در خانواده هایی که سازش پدر و مادر کمتر است درصد بزهکاری و انحرافات بیشتر اسثت .

پسران و دختران برای تسکین اضطرابات ناشی از ناراحتیهای خانوادگی به دوستیهای تباه کننده روی می آورند تا بدین وسیله به دنبال پر کردن خلاء روحی خود و فرو نشاندن ناآرامیهای درونی خویش و چه بسا در این راه چنان زیاده روی کند که خود را بکلی تباه سازد .

از این رو داشتن پیوندهای محکم عاطفی و برقراری انس و الفت با فرزندان و جلوگیری از پیدایش کمبودهای عاطفی (کمبود محبت ) که به ایجاد آرامش روان و ارضاء روحی در نوجوانان منتهی مشود – از عوامل بسیار موثر در جلوگیری نفس ( خود را موجودی بی ارزش دانستن ) از عوامل زمینه ساز انحرافات در نوجوانان هستند که پدران و مادران باید با رفتارهای مناسب خود از شکل گیری چنین احساسهایی در فرزند ان خود جلوگیری کنند .

نقش دوستان نیز در این زمینه قابل توجه است رابطه با دوستان در سنین نوجوانی عمیق و مستحکم می شود و نوجوان که در پی کسب استقلال از خانواده و بزرگسالانی است به طور طبیعی به گروه همسالان توجه و گرایش پیدا می کند گویی پیوستن به آنها زمینه استقلال از خانواده و بزرگسالانی است به طور طبیعی به گروه همسالان توجه و گرایش پیدا می کند گویی پیوستن به آنها زمینه استقلال او را از بزرگسالان فراهم می کند .

نوجوان خود را با دنیای تازه ای روبرو می بیند و از هر طرف با عوامل و انگیزه های نوظهور و ناشناخته مواجه می شود و احساس تنهایی می کند و پیوستن به گروه همسالان تنهایی او ا بر طرف می کند این مسئله موجب اثر پذیری بیشتر از دوستان می شود که بررسی های علمی هم این مسئله را تائید می کند که در این دروه اثر پذیری نوجوان از همسالان بیشتر از خانواده و معلم است به این علت خطر دوستیهای نامناسب و آثار و عواقب وخیم آن باید مورد توجه باشد و اولیا باید در ضمن مراقبت کامل با هکاری اولیا مدرسه مراقبتهای لازم را به صورت صحیح به عمل آورند تا اگر افرادی آلودگی دارند آن را به دیگران سرایت ندهند .

علل و عواتمل بزهکاری نوجوانان :

نظریه ها و تحقیقات گسترده ای به منظور پی بردن به علل تخلف نوجوانان از قوانین فرمهای نظام اجتماعی بکار رفته است بر اساس این تحقیقات عوامل زیر را می توان در ایجاد بزهکاری نوجوانان موثر دانست :

1 – گروه سنی بیشتر از 15 سال آمادگی بیشتری برای ارتکاب بزه دارند .

2 – جرائم به طور کلی در حومه‌ی شهرها بیشتر از شهرها و روستا اتفاق می افتد .

3 – نوجوانانی که در جامعه از تحصیلات و تفریحات سالم و سر گرمی و کارسازنده به دلایلی بی بهره بوده اند بیشتر به ارتکاب جرائم گرایش دارند .

4 – نوجوانانی که از نظر مالی در رفاه بوده و از توجه و محبت لازم بی بهره اند ممکن است برای جلب توجه والدین به بزهکاری روی می آورند .

5 – رشد محدود و ناکافی نوجوانان در زمینه ی مسائل اخلاقی و معنوی یکی از عوامل عمده در گرایش به بزهکاری است .

6 – خصوصیات جسمی به بزهکاران پسر بی تاثیر نیست .

7 – پسران به مراتب بیش از دختران مرتکب خلاف و بزه می شوند این نسبت در تحقیقات بیشتر از 5 برابر است .

زمینه ها و علل پیدایش بزه و بزهکاری :

این علل را می توان به صورت زیر خلاصه کرد .

1 – توانایی ذهنی : در زمان های گذشته بین بزهکاری و عقب ماندگی ذهنی نزدیکی زیادی تصور می شد ولی امروز با وجود تستهای پیشرفته هوشی و تکنیک های پژوهشی دیگر نمی توان عقب ماندگی ذهنی را علت اساسی بزهکاری دانست .

2 – شرایط خانوادگی : هر تحقیق عمده ای در زمینه ی بزهکاری رابطه ی نزدیکی بین بی ثباتی در شرایط محیط طندگی خانواده و اجتماع کودک با بزهکاری را نشان داده است به طور کلی بزهکاران دارای والدینی هستند که یا بسیار خشن و سختگیر و یا بسیاربی تفاوت و بی توجهند .

3 – محیط و شرایط مدرسه : محیط و شرایط مدرسه گاه موقعیت های بسیار نا سالم و نامطلوبی برای جوانان ایجاد می کنند در مدارس شلوغ و پر جمعیت که معلمان با انبوهی از دانش آموزان و وظایف و تکالیف متعدد مواجهند برای معلمان فرصت کمی باقی خواهد ماند تا به مشکلات و نیازهای هر یک از دانش آموزان توجه کنند .

بنابر این نوجوان نیازمند ممکن است به شیوه های جبرانی به رفتار بزهکارانه روی آورد تا از این طریق تا حدودی جلب توجه کند .

4 – شرایط و محیط زندگی : بزهکاری معمولاً در حومه شهرها بزرگ و در بخش های معینی از شهرهای بزرگ بیشتر است و لی این بدان معنی نیست که در شهرهای کوچک تر و حتی در روستاها اثر از بزهکاری وجود ندارد بدیهی است که موقعیت جغرافیایی به تنهایی نمی تواند عامل زیر بنای این مسئله باشد بلکه وضع اقتصادی و فقر فرهنگی که معمولاً جمعیت زیاد و گاه روابط نا مطلوب خانوادگی و احتمالاً ارزش های غیر اخلاقی و معیارهای یضد اجتماعی همراه است ، بیشتر در این زمینه نقش دارند .

5 – خصوصیات شخصیتی : همه‌ی بزهکاران از لحاظ شخصیتی و عاطفی ناسازگار نیستند بلکه عده ای از آنان نسبتاً جوانان خوب و سازگاری هستند که به منظور ارضای نیازهای عادی و بهنجار خود با گروههای ضد اجتماعی همانند می شوند . آنان به علت فشارهای گروهی خود را با آن چه از آنان انتظار می رود تطبیق می دهند و نهایتاً خود را در مخمصه و تگنا می یابند .

6 – بیکاری و بی ثمره بودن : مطالعه و کار عملی با بزهکاران نوجوان در کانون اصلاح و تربیت نماینگر این واقعیت است که بسیاری از موارد شدید بزهکاری بیشتر ناشی از بیکاری و احساس پوچی و و بیهودگی است .

پیشنهادات عملی در پیشگیری از بزهکاری نوجوانان :

1 – ایجاد تدارکات تربیتی و آموزشی و سعی و به ویژه غیر درسی در رابطه با محیط های خانوادگی و زندیگ این نوجوانان در پیشگیری از بزهکاری و حتی کمک به نوجوانان پریشان احوال می تواند بسیار ارزشمند و مقید واقع شود .

2 – باید به موازات فعالیت های رفاهی و تربیتی در نگرش ها ارزش ها و انگیزه های هر یک از افراد جامعه تغییر ات بنیادی به وجود آید .

3 – از جمله این تغییرات که بسیار م یتواند موثر و کار آمد باشد تشکیل گروه های عمل در هر مرحله و منطقه است که در آن نوجوانان فعالانه در امور و فعالیت های مثبت محله خود مشارکت داشته باشند و سهیم باشند .

4 – نظارت و کنترل دقیق تر در مدارس از طریق نقش فعال تر و ارتباط نزدیکتر معلمان با نوجوانان . 5 – بر خرودهای جدی تر کادر قبضایی و انتظامی با جرائم بزرگسالان .

6 – برنامه های آموزشی و سر گرم کننده در جهت پیشگیری از بزه کاری و عواقب خطر ناک آن از طریق رسانه های گروهی به ویژه تلویزیون .

7 – زمیه سازی جهت رشد اخلاقی نوجوان بر اساس معیارهای صحیح اعتقادی و ارزشی حاکم بر جامعه .

8 – ایجاد مراکز و محیط های فرهنگی هنری و ورزشی تفریحی سالم برای نوجوانان .

9 – موثرترین روش برای پیشگیری از کجروی و سایر بزهکاری ها در سنین نوجوانی پرورش و توقیت ایمان دین است زیرا هیچ عاملی مانند ایمان نمی تواند خواسته ها و تمایلات انسان را مهار کند .

فصل ششم

فرار از مدرسه و افت تحصیلی و ترک تحصیل

فرار از مدرسه و افت تحصیلی و ترک تحصیل :

فرار از مدرسه با افزایش سن نوجوانان بیشتر جنبه ی ناسازگاری پیدا می کند بسیاری از این گونه نوجوانان احتمالا ً متعلق به خانواده های از هم گسیخته و یا دارای والدین و خواهر و برادران بزهکار هستند تعدادی نیز به اثر تغییر مکرر مدرسه و یا ردی و تکرار کلاس از مدرسه بیزار می شوند . این نوجوانان غالباً به علت رفتار ضد اجتماعی و پر خاشگرانه ، دارای مشکلات انضباطی هستند فرار از مدرسه ممکن است صرفا ً ناشی از ترس بیش از حد از مدرسه باشد که این خود معلول شرایط نا مساعد خانواده و مدرسه است به طور کلی فرار از مدرسه مشکل نوجوانی است که نمی خواهند به مدرسه بروند و طرح هایی می ریزند تا به جایی مدرسه کارهای دیگری انجام بدهند بدیهی است که این گونه افراد از نظر سازگاری در مدرسه دارای مشکلات هستند هر گاه فعالیت های مدرسه نیز به اندازه ی فعالیت های خارج از مدرسه جالب باشند همه ی کودکان علاقه مند به مدرسه جالب باشند همه ی نوجوانان علاقه مند به مدرسه ناراحت است مشکل فرار از مدرسه را باید از دو زاویه مورد بررسی قرار داد این مشکل نشانه ای است از وجود اشکال و برنامه های مدرسه ای و همچنین نشانه ای از ناسازگاری نوجوان است لذا درمان های آن نیز مستلزم اقدام در هر دو زمینه فوق خواهد بود .

در درمان این نابهنجار اجتماعی کوشش های معلمان در اجتماعی کردن هر چه بیشتر این گونه نوجوانان از اهمیتی خاص بر خوردار است . معلم فهمیده مهربان و دلسوز در موقعیتی قرار دارد که گاه با تغییراتی جزئی می تواند نوجوان منزوی را هر چه بیشتر به فعالیت اجتماعی در مدرسه بکشاند یک تجربه‌ی موفقیت آمیز در یک فعالیت گروهی برای این گونه نوجوانان آغاز بسیار خوبی است برخی از اقدامات معلم در درمان این نابهنجار به ترتیب زیر است .

1 – باید رفتار نامطلوب نوجوان می توان به او اطمینان بخشید .

2 – در نوجوانان اعتماد به نفس به وجود آورد .

3 – تجارب موفقیت در نوجوان ایجاد امنیت می کند .

4 – آموزش صحیح در گسترش رشد احساس شایستگی کمک می کند .

5 – فنون و تکنیک هایی که به عنوان معلم می توان به کار برد می تواند نوجوان را در مسیر امنیت و شایستگی بیشتر رشد و بنابر این با استفاده از این روش ها می توان اعتماد به نفس و علاقه به مدرسه و تحصیل را در نوجوان بنیان نهاد .

خانواده نیز از راههای مختلف من الجمله طریق ارتباط مستقیم با مدرسه و همچنین سعی د رحل مشکلات نوجوان و رسیدگی مسائل او و بهبود روابط در محیط خانواده می تواند گامهای موثری در رفع این ناهنجاری داشته باشند .

فصل هفتم

فرار از خانه

فرار از خانه :

یکی از ناهنجاری های موجود در جامعه‌ی ما فرار دختران و پسران از خانه است که سر انجام به کجروی نوجوانان منتهی خواهد شد .

این امر عوامل مختلف دارد که عبارتند از

خانواده :

محیط نابسمان و آشفته خانواده سبب فرار دختران و پسران نوجوان از خانه و خانواده خواهد شد همچنین عدم وجود سواد و مطالعه‌ی پدر و مادر نوجوان برای پاسخ گویی به سوالات نوجوان از دلایل دیگر این امر است همچنین افراط و تفریط خانواده در مسائل مختلف از عوامل دیگر است .
2 – گروه همسالان :
گروه همسالان تاثیر بسزایی در تشکیل شخصیت نوجوان خواهد داشت دیگر این گروه گروهی ناسالم و منحط باشد نوجوان را به سوی فرار از محیط خانه می کشاند .

3 – دولت :

عدم سرمایه گذاری دولت برای برنامه ریزی در گذراندن اوقات فراغت نوجوانان دلیل دیگری می تواند باشد که نوجوان به سمت خلاف و کجروی خواهد کشانید و سبب فرار خواهد شد . البته برای درمان این نابهنجار و نیز خانواده و گروه همسالان و نیز دولت موثرند .

1 – خانواده با سرو سامان بخشیدن به محیط خانواده و نیز بالا بردن سطح مطالعه برای پاسخ گویی سوالات نوجوان و نیز رعایت تعادل در امر تربیت گرفته از مسائل هنجار سایر امور در درمان این نابهنجار موثر خواهد بود .

2 – انتخاب دوست های سالم و عضویت در گروه های همسالان مثبت می تواند نوجوان را به نحو صحیح پرورش داده و او را پایبند به خانه و خانواده گرداند .

3 – دولت با برنامه ریزی برای گذراندن اوقات فراغت نوجوان ، ایجاد ورزشگاه و مراکز تفریحی به تعداد کافی و متناسب با تعداد نوجوانان و نیز تقویت رسانه های گروهی برای آگاهی نوجوانان از عابت فرار از خانه و سایر موضوعات می تواند درمانی برای این بیماری نابهنجار باشد

---

راهبری نوشته‌ه

پژوهش-– (140)- تحقیق علمی های ارشد

centertop00 دانشکده آموزشهای الکترونیکی پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی فناوری اطلاعات (مدیریت سیستمهای اطلاعاتی) شناسایی برخط بدافزارها در محیط محاسبات ابری به کوشش محمد باقر نظری استاد راهنما دکتر فرشاد خونجوش دکتر ستار هاشمی اسفند ماه 1392 centercenterبه نام یزدان پاک 00به نام یزدان پاک right-106108500 به نام خدا اظهارنامه اینجانب محمد باقر نظری …

ادامه خواندن " پژوهش- – (140)- جدید "

پژوهش علمی دانشگاه-– (141)- نمونه ریسرچ

centertop00 دانشکده آموزشهای الکترونیکی پایاننامه کارشناسی ارشد در رشته مهندسی فناوری اطلاعات (مدیریت سیستمهای اطلاعاتی) شناسایی برخط بدافزارها در محیط محاسبات ابری به کوشش محمد باقر نظری استاد راهنما دکتر فرشاد خونجوش دکتر ستار هاشمی اسفند ماه 1392 centercenterبه نام یزدان پاک 00به نام یزدان پاک right-106108500 به نام خدا اظهارنامه اینجانب محمد باقر نظری …

ادامه خواندن " (سایت پایان نامه )- – (141)- \\\\\\\\\\\\\\\"(سایت دانلود پایان نامه )\\\\\\\\\\\\\\\" "

نمونه مقاله-– (143)- فایل

دانشکده علوم پایه گروه فیزیک اتمی مولکولی پایان نامه دوره کارشناسی ارشد در رشته اخترفیزیک موضوع: مطالعه اثر رسانندگی الکتریکی بر روی بادهای قرصهای برافزایشی با پهن رفت غالب استاد راهنما: دکتر علیرضا خصالی استاد مشاور: دکتر محسن نژاد اصغر نگارش: طاهره طاهری بهمن 1393 تقدیم به: مادر عزیزم به خاطر تمام صبوریهایش سپاسگزاری سپاس …

ادامه خواندن " دانلود فایل- – (143)- پژوهش علمی "

فایل-– (145)- ارشد

دانشکده علوم پایه گروه فیزیک اتمی مولکولی پایان نامه دوره کارشناسی ارشد در رشته اخترفیزیک موضوع: مطالعه اثر رسانندگی الکتریکی بر روی بادهای قرصهای برافزایشی با پهن رفت غالب استاد راهنما: دکتر علیرضا خصالی استاد مشاور: دکتر محسن نژاد اصغر نگارش: طاهره طاهری بهمن 1393 تقدیم به: مادر عزیزم به خاطر تمام صبوریهایش سپاسگزاری سپاس …

ادامه خواندن " پایان نامه های ارشد- – (145)- جدید "

ارشد-–97

2-1-1-میکوریزا و افزایش جذب عناصر غذایی............................................................................................. 2-1-1-1-راه های تأمین فسفر خاک.......................................................................................................... 2-1-2-میکوریزا و بهبود جذب آب................................................................................................... 2-1-3-میکوریزا و اختصاص مواد فتوسنتزی..........................................................................................2-1-4- میکوریزا و تنش های محیطی.............................................................................................. 2-1-4-1-میکوریزا و تنش غرقابی.................................................................................................. …

تحقیق علمی دانشگاه-–99

٢-٥-٤-کیفیت پختکیفیت پخت و مصرف بطور گسترده توسط اندازه گیری موادی که ناشی از وجود نشاسته (٩٠ درصد ماده تشکیل دهنده برنج) می باشد، مشخص می گردد. فاکتور عمده ای …