عنوان صفحه چکیده ....................................................................................................................................................1 فصل اول : کلیات تحقیق 1-1) مقدمه ......................................................................................................................................3 1-2) بیان مسئله .............................................................................................................................3 1-2-1) تعریف سرمایه گذاری .....................................................................................................6 1-2-2) اصول سرمایه گذاری ......................................................................................................8 1-3) فرایند تصمیم گیری در تعیین اولویتها ........................................................................12 1-4) اهداف تحقیق .......................................................................................................................15 1-5) فرضیه های تحقیق .............................................................................................................15 فصل دوم : پیشینه تحقیق 2-1) مقدمه .....................................................................................................................................17 2-2) مروری بر مطالعات داخل کشور .......................................................................................17 2-3) مروری بر مطالعات خارج کشور .......................................................................................19 فصل سوم : مبانی نظری و روش تحقیق 3-1) مقدمه ....................................................................................................................................24 3-2) مبانی نظری .........................................................................................................................24 3-3) جامعه و نمونه مورد بررسی .............................................................................................25 3-4) روش و ابزار گرداوری دادهها ............................................................................................26 3-4-1) تهیه پرسشنامه خبره ...................................................................................................26 3-4-2) روائی و پایائی پرسشنامه خبره ..................................................................................27 صفحهعنوان 3-5) الگوریتم استفاده از AHP ..............................................................................................27 3-5-1) شناسایی معیارهای اصلی ..........................................................................................28 3-5-2) شناسایی گزینهها ........................................................................................................29 3-5-3) تعیین اولویتهای کلی ...............................................................................................29 3-5-4) آزمون سازگاری .........................................................................................................30 فصل چهارم : یافتههای تحقیق 4-1) مقدمه..................................................................................................................................33 4-2)شناسایی شاخصهای نهائی .............................................................................................33 4-3) تعیین اولویت معیارها و گزینه ها با استفاده از تکنیک AHP...............................33 4-3-1) تعیین اولویت معیارها و گزینه های اصلی بر اساس هدف ................................34 ************************************* *************************************   نکته مهم : هنگام انتقال متون از فایل ورد به داخل سایت بعضی از فرمول ها و اشکال درج نمی شود یا به هم ریخته می شود یا به صورت کد نمایش داده می شود ولی در سایت می توانید فایل اصلی را با فرمت ورد به صورت کاملا خوانا خریداری کنید: سایت مرجع پایان نامه ها (خرید و دانلود با امکان دانلود رایگان نمونه ها) : elmyar.net *************************************   *************************************     4-3-2) مقایسه و تعیین اولویت گزینه ها ...........................................................................37 4-3-2-1) تعیین اولویت گزینه ها بر اساس دوره بازگشت سرمایه ..............................37 4-3-2-2) تعیین اولویت گزینه ها بر اساس نرخ بازده سرمایه ......................................39 4-3-2-3) تعیین اولویت گزینه ها بر اساس اشتغالزایی ..................................................40 4-3-2-4) تعیین اولویت گزینه ها بر اساس افزایش ظرفیت تولید .............................42 4-3-3) اولویت نهائی گزینه ها ..............................................................................................43 فصل پنجم : نتیجه گیری وپیشنهادها 5-1) خلاصه ...............................................................................................................................47 5-2) نتیجه گیری .....................................................................................................................47 5-3) پیشنهادها ........................................................................................................................48 ضمائم و پیوستها صفحه منابع فارسی ................................................................................................................................50 منابع لاتین .................................................................................................................................52 چکیده انگلیسی ........................................................................................................................54 اولویت بندی اقتصادی سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس بوسیله: مریم قنبری چکیده هدف این مقاله بررسی وتعیین اولویت بندی اقتصادی سرمایه گذاری دربخش کشاورزی استان فارس میباشد. با وجود متغییرهای متعدد، دراین تحقیق از 8 گزینه آبیاری تحت فشار، برقی کردن چاهها،احداث باغ وجنگل ومراتع، پرورش طیور، آبخیزداری، صنایع تبدیلی، شیلات و آبزیان و گلخانه با چهار معیار دوره بازگشت سرمایه، نرخ بازده سرمایه، اشتغالزایی و افزایش ظرفیت تولید برای انتخاب بهترین گزینه از بین 8 گزینه با استفاده از مدلهای تصمیم گیری چند معیاره و روش سلسله مراتبیAHP استفاده شده است. در این تحقیق بیشترین اولویت گزینه ها براساس دوره بازگشت سرمایه و نرخ بازده سرمایه به آبخیزداری، و بر اساس اشتغالزایی به صنایع تبدیلی، و براساس افزایش ظرفیت تولید به پرورش طیور تخصیص یافت .ودر نهایت صنایع تبدیلی باوزن 166/.بعنوان بهترین گزینه برای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس شناخته شد . کلمات کلیدی: اولویت بندی ،سرمایه گذاری ،AHP ، کشاورزی ،معیارها ،گزینه ها فصل اول کلیات تحقیق 2442845412750 1-1- مقدمه تولیدکنندگان محصولات کشاورزی برای تامین سرمایه و اعتبار مورد نیاز خود در تولید محصول به روشهای گوناگونی عمل می کنند. استفاده از پس انداز شخصی، دریافت وام و تسهیلات از منابع اعتباری (نظیر بانکها، مؤسسات و صندوقهای اعتباری) از جمله مناسبترین راههای ممکن برای حل مشکل کمبود سرمایه توسط کشاورزان است. در مباحث توسعه کشاورزی یکی از راه حل های رفع مشکل مالی کشاورزان، تامین مالی به عنوان رکن اساس تولید است که نقش مهمی در تمرکز و جهت دهی به سرمایه های اندک روستاییان و ایجاد روحیه مشارکت و کارگروهی دارد (اسکیپ، 1994). استفاده از سرمایه، به عنوان یک روش مداخله مستقیم در توسعه، مورد توجه اغلب مکتب های فکری توسعه قرار گرفته است. این شیوه با گسترش بازارهای جدید و ارتقای فرهنگ مدیریتی، زمینه مناسبی برای حکمرانی کارآمد دولت در توسعه کشاورزی فراهم می سازد (روت، 1997). 1-2- بیان مسئله در اقتصاد ایران بخش کشاورزی یکی از ارکان مهم و حیاتی به شمار می رود که به سبب سهم آن در تولید ناخالص ملی به میزان 23 درصد، در صادرات غیر نفتی معادل 20 درصد و در تامین نیازهای غذایی به میزان 75 درصد باید در بخش اولویت سرمایه گذاری مورد توجه خاصی قرار گیرد (وزارت جهاد کشاورزی، 1386). در جهان در حال آزاد سازی و جهانی شدن، بی شک در صورتی رشد و توسعه اقتصادی می تواند تداوم داشته باشد که کشورها بتوانند فعالیت های دارای ارزش افزوده بالاتر و جدیدتر را گسترش دهند و به تولید کالاها وخدماتی اقدام کنند که موقعیت و جایگاه آنان را در بازارهای رقابتی حفظ کند. برای رسیدن به این هدف سرمایه گذاری ابزاری موثر و ضروری است . لازمه رشد و توسعه اقتصادی در کلیه جوامع انسانی اعم از توسعه یافته و یا در حال توسعه سرمایه گذاری برای افزایش کمی و کیفی تولید کالا و خدمات است. سرمایه گذاری باعث ایجاد فرصت های شغلی جدید و بهبود رفاه عمومی از جهات گوناگون می گردد. جهت شکوفایی بخش کشاورزی خط مشی محض و قطعی وجود ندارد، اما همواره جهت برگزیدن استراتژی های موثر نیاز به بازنگری سرمایه گذاری انجام شده و سوق دادن آن به سوی خط مشی بهینه می باشد بدین منظور انجام مطالعات و پژوهش های هدفمند، ضروریست تا بتوان از نتایج انها راهکار های نوین و مؤثری فراروی صاحبان سرمایه و فعالان بخش کشاورزی گذارد. معمولاًسرمایه گذاری در مناطقی جذابیت دارد که موانع سرمایه گذاری تولید حداقل بوده و سرمایه گذار به انتظارات سرمایه گذاری خود پاسخی مناسب دریافت دارد و از طرف دیگرتسهیلات زیربنایی اعم از عوامل فیزیکی واجتماعی، موجود باشد. تولیدکنندگان محصولات کشاورزی برای تامین سرمایه و اعتبار مورد نیاز خود در تولید محصول به روش های گوناگونی عمل می کنند. استفاده از پس انداز شخصی، دریافت وام و تسهیلات از منابع اعتباری (نظیر بانکها، مؤسسات و صندوقهای اعتباری) از جمله مناسبترین راههای ممکن برای حل مشکل کمبود سرمایه توسط کشاورزان است (نجفی و دهقانیان، 1391). اصول کلی جهت برگزیدن اولویت خاص جهت سرمایه گذاری، که عموماً سرمایه گذاران با آن روبرو می باشند، شامل دو عامل اساسی بیرونی و درونی است .عامل بیرونی شامل استراتژی های کلان دولت است که چگونگی آن به طور موثر در جذب سرمایه در بخش های مختلف تأثیرگذار خواهد بود.عامل درونی عبارت از امکانات و توانمندیهای منطقه ای است و می تواند همانند اهرمی برای هدایت و استفاده بهینه از سرمایه با بررسی وشناسایی مزیت های هر منطقه مد نظر قرارگیرد. بدیهی است چنانچه فعالیت کشاورزی متناسب با این دو عامل ایجاد گردد به نحو شایسته ای رشد نموده و روند پویای خودرا حفظ خواهد کرد. استان فارس از دو عامل بیرونی ودرونی بهره مند است. به طوری که هم از نظر موقعیت جغرافیایی وهم از نظر بنیان های تولیدی یکی از مناطق نسبتاً مناسب، حاصلخیز و تجهیز شده کشور محسوب می شود. استان فارس با تکیه بر توان تولید و موقعیت جغرافیایی مناسب ، وجود نیروی کار جوان و خلاق و کارآفرینان فعال می تواند یکی از اولویت های سرمایه گذاری را که همان دسترسی به بازار بزرگ کشاورزی در کشور است را تامین و در جذب سرمایه گذاران ایفای نقش کند. با توجه به اینکه متغیرهای متعددی در رتبه بندی سرمایه گذاری استان دخالت دارد، در این تحقیق سعی شده است تا این متغیرها در غالب عناوین کلی بیان گردد. همچنین با توجه به بررسی نظری موضوع هم در حوزه سرمایه گذاری و هم در زمینه سرمایه گذاری از یک سوال بعنوان سوال اصلی تحقیق و یک فرضیه در جهت تعریف سوال استفاده شده است. 1-2- 1- تعریف سرمایه گذاری سرمایه گذاری به معنی گذاشتن پول در یک عملیات اقتصادی با انتظار سود از آن است. به طور دقیق تر سرمایه گذاری تعهد پول یا سرمایه برای خرید اموال، وسایل یا دارائی‌های دیگر، به منظور انتفاع از برگشتهای سودمند و مفید در قالب بهره، سود سهام یا قدردانی از ارزش وسایل (منافع سرمایه) می باشد که وابسته به پس انداز یا کاهش مصرف است. سرمایه گذاری در بسیاری ناحیه‌های اقتصادی مثل حوزه مدیریت کسب و کار یا دارائی و مالیه اعم از خانواده‌ها، بنگاهها یا دولتها مورد بحث قرار می‌گیرد. یک سرمایه گذاری شامل انتخاب توسط یک شخص یا یک سازمان مثل پانسیون سرمایه حقوق بازنشستگی، بعد ازتجزیه وتحلیل یا اندیشه برای گذاشتن یا قرض دادن پول در یک چرخه است .و یا دارایی خارجی، که سطحی از ریسک معین می‌کند و امکان برگشتهای تولید را در یک دوره از زمان فراهم می نماید. سرمایه گذاری با ریسک کمتر در جمع عمومی رخ می‌دهد. سرمایه گذاری که کاملاً تحلیل شده نباشد می تواند نسبت به سرمایه گذاری مالک ریسک آن زیاد باشد زیرا امکان خسارت در حدود کنترل مالک نیست. تفاوت بین سفته بازی و سرمایه گذاری می‌تواند دقیق و باریک باشد. و آن وابسته به سرمایه گذاری است که مالک به آن فکر می‌کند خواه هدف قرض منابع به شخص دیگر برای هدف اقتصادی است یا نه. درموردی از سرمایه گذاری ، سرمایه گذار میتواند به جای ذخیره کالای تولید شده یا معادل پول آن، یک کالای بادوام برای مصرف کننده یا تولید کننده ، تولید کند یا با قرض دادن کالای ذخیره شده اصلی به دیگری در مبادله برای بهره یا یک سهم از سود سرمایه گذاری کند. در اولین مورد، شخص کالاهای بادوام مصرف کننده تولید می‌کند به امیدی که خدمات کالا باعث می‌شود که زندگیش بهتر شود. در حالت دوم شخص می‌آیدبه سوی یک بازرگان به منظوراستفاده منابع برای تولید کالاها و خدمات برای دیگران به امید یک فروش سود آور. حالت سوم یک وام دهنده را توصیف می‌کند و چهارم یک سرمایه گذار را در یک سهم از کسب وکار توصیف می‌کند. در هر حالت مصرف کننده یک دارائی با دوام یا سرمایه گذاری بدست می‌آورد، و برای آن دارائی یک بدهی معادل حساب ثبت می‌شود. با گذشت زمان هردوکالاها و نرخهای بهره تغییر می‌کند، همچنین ارزش دارائی و بدهیها تغییر می‌کند. یک دارائی معمولاً خریداری شده یا به طورمعادل در یک بانک سپرده ساخته می‌شود، به امید آنکه یک عملکردی در آینده یا بهره‌ای از آن بدست آید. کلمه VESTIS در لاتین به معنی ظاهر است، ودر عمل به گذاشتن چیزها(پول یا خواسته دیگر نسبت به منابع) در بسته‌های دیگر برمی گردد. معنی اساسی این اصطلاح این است که یک دارائی نگهداری شده مقداری برگشت یا منافع سرمایه دارد. اصطلاح سرمایه گذاری به طور معادل در علم اقتصاد و در امور مالی استفاده می‌شود. اقتصاد دانان به یک سرمایه گذاری واقعی(مثل یک ماشین یا خانه) اشاره دارند، حتی پولی که در بانک یا بازار سرمایه گذاری می‌شود ممکن بعدا برای خرید یک دارائی واقعی استفاده شود. در تئوری اقتصاد دراقتصاد کلان، سرمایه گذاری مقدار خریداری شده از کالا در واحدزمان است که مصرف نمی‌شوند اما برای تولید آینده استفاده می‌شوند برای نمونه شامل راه آهن یا ساختمان کارخانه. سرمایه گذاری در سرمایه انسانی شامل هزینه‌های تمرین روی کاراست. صورت برداشتن از سرمایه گذاری به گردآوری صورت موجودی از کالاها برمی گردد که می‌تواند مثبت یا منفی، متمایل یا غیر متمایل باشد. در اندازه گیری درآمد ملی سرمایه گذاری یک جزء از تولید ناخالص ملی(GNP) است، که درفرمول ذیل مشخص شده است: 1-1 - GNP = NX + G + I + C در رابطه فوق C مصرف، G مخارج دولت و NX صادرات خالص است. بنابراین سرمایه گذاری عبارت است از باقیمانده مخارج کل بعد از تفریق مصرف، مخارج دولت و صادرات خالص (I = GNP – G – I – C ) سرمایه گذاری ثابت شده غیر مسکونی(مثل کارخانه‌های جدید)و سرمایه گذاری مسکونی(خانه‌های جدید) با صورت موجودی سرمایه گذاری به منظور ساختن ترکیب می‌شوند. سرمایه گذاری خالص کاهش استهلاک از سرمایه گذاری ناخالص است. سرمایه گذاری ثابت شده افزایش خالص ارزش در ذخیره سرمایه هر سال است. در سرمایه گذاری ثابت شده، مخارج در طی یک مدت از زمان (هر سال) سرمایه نیست. در مقایسه، سرمایه یک ذخیره است که از جمع کردن سرمایه گذاری خالص در یک نقطه از زمان بدست می‌آید. سرمایه گذاری اغلب مدل نقاشی شده‌ای به صورت یک تابع از درآمد و نرخ های بهره ‌است که توسط رابطه I=F(y,r) مشخص شده است. افزایش درآمد مشوق سرمایه گذاری بیشتر است، در حالی که یک نرخ بهره بالاتر ممکن است سرمایه گذار را تشویق نکند به طوری که با قرض کردن پول سرمایه گرانتر می‌شود. حتی اگر یک بنگاه از سرمایه‌های خودش در یک سرمایه گذاری استفاده کند، نرخ بهره یک هزینه فرصت برای راه اندازی این سرمایه‌ها به جای قرض بیرونی می باشد. 1-2-2- اصول سرمایه گذاری یکی از مهمترین وظایف مراکز سرمایه گذاری پاسخ گویی به درخواست های اولیه سرمایه‌گذاری با توجه به عناوین اولویت ها و طرح‌های سرمایه‌گذاری اعلامی توسط کمیته اجرائی می باشد. در این حین رسیدگی به امور ذیل ضروری به نظر می رسد. - انتخاب رابط سرمایه گذاری جهت انجام وظایف مربوطه. پیگیری انجام منطقه بندی توسط معاونت عمرانی بنگاه اقتصادی براساس طرح جامع به تفکیک منطقه های صنعتی، کشاورزی، خدماتی، رفاهی و ارائه گزارش به کمیته اجرائی. پیگیری تعیین اجاره بهای پایه اراضی منطقه بندی شده از طریق گروه کارشناسان خبره سرمایه‌گذاری بندر و گزارش به کمیته اجرائی جهت تصویب. پیگیری بازنگری سالیانه در اجاره بهای مصوب اراضی منطقه بندی شده. بررسی و تطابق مجوز های متقاضیان با نوع فعالیت درخواستی جهت سرمایه‌گذاری از قبیل اساسنامه شرکتها و مجوز فعالیت از مراجع ذیصلاح. اطلاع رسانی مستمر، صحیح و به موقع از قوانین، مقررات، ضوابط، فرصتها و غیره به مشتریان. شناسایی متقاضیان جدید سرمایه‌گذاری و جلب مشارکت افراد حقیقی و حقوقی جهت فعالیت و سرمایه‌گذاری. ارائه عناوین قراردادهای مورد نیاز جهت تدوین به کمیته قراردادها. شناسایی عوامل درونی و فرآیندهای داخلی تاثیر گذار بر واگذاری اراضی پشتیبانی و مستحدثات و جذب سرمایه گذاران و اهتمام جدی در اصلاح و بهبود مستمر فرآیند سرمایه‌گذاری، حل و فصل مشکلات آنان و جلب رضایت متقاضیان. پذیرش و بررسی اولیه درخواست از نقطه نظر تطبیق با سیاستها، اولویتها، کاربریها، فهرست فرصتها و طرح های سرمایه‌گذاری و محدودیتهای سازمان. اعلام موافقت اولیه بر اساس مشخصات کلی طرح و درخواست طرح توجیهی فنی و اقتصادی از متقاضی. دریافت و تکمیل پرونده (مشتمل بر طرح توجیهی و ...) و ارجاع آن به کارشناس خبره سرمایه‌گذاری و طرح در کمیته اجرائی جهت ارزیابی طرح های سرمایه‌گذاری. پیگیری تصویب و انعقاد قراردادها و واگذاری اراضی پشتیبانی و مستحدثات به متقاضیان سرمایه‌گذاری و در صورت نیاز اخذ مجوزهای مربوطه از مراجع ذیربط. انجام مکاتبات و هماهنگی های لازم در خصوص سرمایه گذاران با مراجع ذیربط درون و برون سازمانی (همانند معرفی سرمایه گذاران خارجی به سازمان سرمایه‌گذاری و کمکهای اقتصادی و فنی ایران، استانداریها، بانکها و ...). تکمیل اطلاعات مربوط به درخواست و قراردادهای سرمایه‌گذاری در سیستم مدیریت سرمایه‌گذاری اراضی. درخواست تشکیل جلسه کمیته اجرائی و پیگیری اخذ نظریه کمیته مزبور و در صورت لزوم اخذ نظریه واحدهای ذیربط. ارائه پیشنهادات لازم در خصوص اولویت طرحهای سرمایه‌گذاری و نوع قرارداد به کمیته اجرایی. ارائه پیشنهاد و پیگیری لازم برای آماده سازی زیرساختها و تاسیسات از قبیل محوطه، راههای ارتباطی، شبکه های آب و برق، مخابراتی و ... جهت واگذاری اراضی پشتیبانی و مستحدثات به متقاضیان سرمایه‌گذاری. پیگیری مستمر حسن اجرای فرآیند سرمایه‌گذاری. پیگیری مستمر حسن اجرای مفاد قراردادهای منعقده با همکاری سایر واحدها و ناظرین طرح ها. ارائه گزارش مستمر از وضعیت اراضی پشتیبانی، پیشرفت قراردادهای منعقده و عملکرد سرمایه‌گذاری در اراضی و همچنین مسائل و مشکلات به سازمان و سایر مراجع ذیربط. پیگیری رفع مسائل و مشکلات اجرایی سرمایه‌گذاری. در این حین کارشناسان سرمایه گذاری نیز وظایفی دارند که اهم آنها به شرح ذیل است: - ارزیابی فنی- اقتصادی طرحهای سرمایه‌گذاری ارجاعی از سوی مرکز سرمایه‌گذاری از نقطه نظر فنی، عملیاتی و مالی- اقتصادی و تعیین مدت و مبلغ قرارداد (اعم از اجاره بهای ثابت و متغیر، تعیین حداقل حجم عملیات مورد انتظار و همچنین حق السهم از عملیاتهای بندری با توجه به نوع قرارداد)، تعیین نرخ بازگشت سرمایه و شرایط اختصاصی طرح در صورت لزوم. - مستند سازی دلایل تعیین اجاره بهاء پایه جهت سرمایه‌گذاری در زون های مصوب بندر و ارائه گزارش بهIC و کمیته اجرائی. - مستند سازی دلایل تعیین اجاره بها، مدت و سایر شرایط قراردادی طرح های سرمایه‌گذاری مطابق فرم نظریه کارشناس خبره سرمایه‌گذاری و ارائه گزارش به کمیته اجرائی. - ارائه عناوین فرصتها و مزیتهای سرمایه‌گذاری بترتیب اولویت به مرکز سرمایه‌گذاری جهت پاسخ گویی به درخواست های اولیه سرمایه‌گذاری در دوره های سالانه (در صورت نیاز در دوره های کوتاه تر حسب صلاحدید). درخواست سرمایه‌گذاری از دو طریق حضوری و سایت اینترنتی (سیستم مدیریت سرمایه‌گذاری) می تواند ارائه شود، مراحل کلی و زمان بندی دریافت و بررسی درخواست سرمایه‌گذاری به شرح جدول ذیل می باشد: جدول 1-1- مراحل درخواست سرمایه گذاری جهت تعیین اولویت ها مرحله شرح مراحل واحد مسئول حداکثر زمان (روز کاری) 1 دریافت اطلاعات کلی طرح سرمایه‌گذاری از متقاضی مرکز سرمایه‌گذاری - 2 اعلام کتبی موافقت سرمایه گذار با کلیات طرح به متقاضی و درخواست طرح توجیهی فنی و اقتصادی حداکثر تا 3 ماه مرکز سرمایه‌گذاری 2 3 ارسال طرح توجیهی فنی و اقتصادی ارایه شده توسط متقاضی، به کارشناس خبره مرکز سرمایه‌گذاری 2 4 اعلام شرایط قراردادی مشتمل بر مدت، اجاره بهای ثابت (درصورت نیاز متغیر) و غیره به مرکز سرمایه‌گذاری در خصوص طرح ارائه شده کارشناس خبره 7 5 اعلام شرایط قراردادی به متقاضی و کمیته اجرائی مرکز سرمایه‌گذاری 2 6 تکمیل فرم ماده 31 کمیته اجرائی 5 7 ارسال فرم ماده 31 و نظریه کارشناس / کارشناسان خبره به معاونت بازرگانی و مناطق ویژه سازمان مرکز سرمایه‌گذاری 2 کل مدت زمان گردش اسنادی 25 مأخذ: وزارت امور اقتصادی و دارایی، آمارنامه اقتصادی، 1391. فرآیند تصمیم گیری در تعیین اولویت ها یکی از مسائل تصمیم سازی مدیران، چگونگی انتخاب کردن یک گزینه از میان چندین گزینه موجود است که می بایست با توجه به معیار هایی که برای انتخاب مطرح است این کار صورت پذیرد. حتی درصورتی هم که انتخاب کردن مورد نظر نباشد ممکن است احتیاج داشته باشیم بدانیم اولویت گزینه ها نسبت به یکدیگر چه میزان است. بعنوان مثال در انتخاب چندین پیمانکار برای انجام یک طرح عمرانی ممکن است معیارهایی از قبیل هزینه دریافتی، مدت زمان انجام کار، سابقه اجرایی و .... بعنوان معیارهای تصمیم سازی مورد نظر باشند. در این مساله به هر گزینه با توجه به امتیاز های تخصیص یافته در مقایسه با هم و نیز با توجه به امتیاز اهمیتی شاخص ها نسبت به هم، امتیازی داده می شود که نشان دهنده قابلیت بهتر آن گزینه با توجه به معیارهای تعریف شده است. اما تعیین امتیازها به طورمستقیم کار ساده ای نیست و ممکن است در نتایج نهایی انحراف ایجاد کند لذا احتیاج به یک راهکار روشمند برای امتیازدهی هستیم. بدین منظور در دهه 1970 تکنیک AHP یا فرآیند تحلیل سلسله مراتبی توسط توماس ال ساعتی برای حل چنین مساله ای طراحی شد که در ادامه مختصری از تئوری این روش ارائه شده و سپس روش به کار گیری آن و نتایج حاصله ارائه می شود. بطور کلی فرایند تصمیم گیری از لحاظ فضای تصمیم به دو دسته پیوسته و گسسته تقسیم می شود و تصمیم گیری در فضای گسسته به دو دسته تک معیار ه و چند معیار ه تقسیم می شود. خود معیارها به سه دسته معیارهای کیفی، کمی و ترکیبی (کیفی و کمی) تقسیم می شوند. تحلیل سلسله مراتبی روشی است که امکان تصمیم گیری صحیح با حضور معیارهای کیفی و کمی و ترکیبی را فراهم می کند. پیاده سازی AHP در یک تصمیم گیری شامل 4 فاز است: ساختن سلسله مراتبی انجام مقایسات زوجی محاسبه وزنه سازگاری سیستم در فاز اول باید عواملی که در تصمیم گیری مهم می باشند را در قالب یک درخت تصمیم گیری بصورت سلسله مراتبی بیان کنیم. بطور مثال تصور کنید که می خواهیم از بین چهار اتومبیل C ,B,D ، A یکی را انتخاب کنیم. در انتخاب اتومبیل سه معیار هزینه، کیفیت و زیبایی مطرح می باشد. درخت سلسله مراتبی برای این مثال بصورت زیر خواهد بود: در فاز دوم عناصر هر سطح نسبت به عنصر مربوطه خود در سطح بالاتر بصورت زوجی مقایسه شده و وزن آنها محاسبه می گردد. این وزنها را وزن نسبی می نامیم سپس با تلفیق این وزنها وزن نهایی هر گزینه مشخص می شود . بطور مثال اگر بخواهیم اتومبیلها را بر اساس معیار راحتی مقایسه کنیم ابتدا اتومبیل A را با B از این نظر مقایسه کرده و سپس A و C و بعد C و B را با هم مقایسه می کنیم. در این مقایسه ها تصمیم گیرنده ها از قضاوت های شفاهی استفاده می کنند بگونه ای که اگر عنصر i باعنصر j مقایسه شود تصمیم گیرنده خواهد گفت که اهمیت i بر j کدامیک از حالت های زیر است. ترجیهات مقدار عددی کاملا مهمتر 9 مهمتر 7 مهم 5 کمی مهم 3 یکسان 1 لازم به ذکر است که در مورد معیارها باید به نوع آنها توجه داشته باشیم. مثلا معیار هزینه، معیاری است که کم بودن آن مطلوب بوده و معیار راحتی از نوعی است که زیاد بودن آن مطلوب است. توجه به نوع معیار در روش محاسبه وزن آن اهمیت دارد. استان فارس از قابلیت های تولیدی در زمینه کشاورزی بهره مند است. این توان که مستمراً افزایش می یابد، یکی از زمینه های مثبت و نقاط اتکای سرمایه گذاری محسوب می شود اضافه بر آن امکانات زیر بنایی و ارتباطی استان قابل توجه است که می تواند در حمل و نقل مناسب کالا و ارتباطات نقش مهمی ایفا کند. وجود پتانسیل های مختلف تولیدی در بخش کشاورزی (بویژه باغبانی) و دامپروری استان، آن را به عنوان یکی از کانون های مهم کشور مطرح کرده است. این موضوع نیاز به سرمایه گذاری بیشتر برای استخراج و ایجاد صنایع تبدیلی دارد. لازم به ذکر است که پژوهش حاضر در بخش کشاورزی استان تا به حال صورت نگرفته و کار جدیدی است. طبق آخرین اطلاعات دریافتی از سازمان جهاد کشاورزی استان فارس اولویت های سرمایه گذاری بخش کشاورزی در این استان شامل موارد ذیل می باشند: توسعه تولید محصولات سالم و ارگانیک و عرضه محصول عاری از باقی مانده مواد شیمیائی. تکمیل زیر ساخت های مجتمع های تولیدی برای افزایش تولید و ایجاد شغل. توسعه سیستم های نوین آبیاری و استفاده بهینه از منابع با تزریق اعتبارات مناسب دولتی.   اهتمام ویژه به تشکل های خصوصی همچون نظام صنفی کارهای کشاورزی و مشارکت دادن آن ها در تصمیمات مرتبط با بخش. حمایت از تعاونی ها و تشکل های تولیدی و مطالعه برای راه اندازی شرکت های سهامی زراعی و تعاونی های تولیدی.    ساماندهی کانون های تولید با اجرای پروژه های متعدد آب و خاکی در آن ها. ارائه الگوی کشت مناسب وتوسعه کشت های متراکم با لحاظ کردن مصرف بهینه آب. افزایش راندمان آبیاری با انجام پروژه های متعدد ازجمله انتقال آب وعملیات داخل  مزرعه. سرمایه گذاری به منظور افزایش تولیدات کشاورزی( زراعی، باغی، دام وطیور و آبزیان) باتوجه به کلی بودن اولویتهای فوق ؛دراین تحقیق از 8 فعالیت (طرح اقتصادی کشاورزی) ابیاری تحت فشار ، احداث باغ -جنگل ومراتع ،برقی کردن چاههای کشاورزی ، پرورش طیور ،ابخیزداری ، صنایع تبدیلی(زیرساختها) ،شیلات وابزیان و طرحهای گلخانه ای بعنوان گزینهها با 4معیار دوره بازگشت سرمایه ، نرخ بازده سرمایه ، اشتغالزایی ، افزایش ظرفیت تولید بصورت زوجی مورد مقایسه قرار خواهند گرفت . 1-4- اهداف تحقیق با توجه به مطالبی که عنوان شد اهداف مطالعه به شرح زیر می باشد: 1-شناسایی پتانسیل های سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس. 2-اولویت بندی پتانسیل ها با استفاده از مدل های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM). 1-5- فرضیه های تحقیق با توجه به اهداف مورد تعقیب می توان فرضیات زیر را ارائه نمود: سرمایه گذاری در تکمیل زیر ساخت های مجتمع های تولیدی(صنایع تبدیلی ) برای افزایش تولید و ایجاد شغل در استان فارس اولویت اول را دارد. سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس بر اساس اولویت صورت نمی گیرد. فصل دوم پیشینه تحقیق 2376170250825 2-1- مقدمه باتوجه به پایین بودن سهم سرمایه گذاری دربخش کشاورزی در مقایسه با سایر بخشها ،کشاورزا ن باید با استفاده از توانمندیهای خود ، بهره برداری از صنایع تبدیلی ، فناوریهای نوین وهمچنین مطالعه تحقیقات داخلی وخارجی به کمیت وکیفیت محصولات خود ارتقا بخشند. در این فصل کارهای تحقیقی صورت گرفته در داخل وخارج از کشور بررسی خواهند شد. 2-2- مروری بر مطالعات انجام شده در داخل کشور پروژه ارزیابی عملکرد و مکان یابی نواحی استان خراسان، توسط معاونت عمران و صنایع روستایی جهاد کشاورزی خراسان به چاپ رسیده و در آن به ارزیابی نواحی صنعتی تا پایان 1378پرداخته شده است. در این پروژه با استفاده از روش تاکسونومی با استفاده از 12 فاکتور موثر بر مکان یابی نواحی صنعتی تشخیص داده شده است. وکیل الرعایا (1383) پروژه مزیت نسبی سمنان، برای شناخت اولویت زیر بخش های صنایع استان می باشد که از روش MCDM طی هشت دوره در سال 1383 بر حسب شاخص های مختلف انجام پذیرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده که صنایع شیمیایی در این استان از ارجحیت بالایی برخوردار است. تاری و همکاران، (1389) در پروژه سیاست گذاری صنعتی منطقه ای، از طریق شناخت توانمندی های مطالعه موردی – استان فارس در آن برای شناخت توانمندی ها از روش تاکسونومی به رتبه بندی صنایع بر حسب شاخص های مختلف انتخابی طی سه دوره پرداخته اند .نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده است که صنایع شیمیایی و غذایی نسبت به دیگر زیر بخش ها دارای اولویت بیشتر است. پیراسته (1385) در پروژه شناسایی مزیت های نسبی منطقه ای در ایران با تاکید بر صنایع استان آذربایجان شرقی با استفاده از شاخص صادرات و دیگر شاخص های اقتصادی مزیت صنایع آذربایجان شرقی مورد شناسایی قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که گروه های عمده صنایع ساخت ماشین آلات و تجهیزات و ابزار و محصولات فلزی، محصولات کانی غیر فلزی ومحصولات شیمیایی درجه اول وسوم مزیت های اقتصادی هر منطقه را نسبت به سایر مناطق کشوررا آشکار می سازد. پروژه اولویت گذاری طرح های سرمایه گذاری صنعتی که توسط سازمان مدیریت وبرنامه ریزی تدوین شده است به ضرورت واهمیت شاخص صنایع کلیدی وپیشرو کشور که دارای مزیت است می پردازد. دراین پروژه 11 شاخص پیشنهادشده است واز مدل تاکسونومی استفاده شده است. که اولویت هریک براساس معیار سود آوری مشخص شده است. در پژوهش تعیین درجه توسعه نیافتگی استان های کشور از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی از 55 شاخص در سه بخش اقتصادی، اجتماعی و سیاسی استفاده نموده است، که طبقه بندی سطح توسعه نیافتگی 23 استان کشور در سال 1356 ارائه گردیده است. ناصری و همکاران (1388)، در مطالعه ای به منظور انتخاب مکان های مناسب جهت پخش سیلاب، برای تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی دشت چاه دراز، از تلفیق سیستم های تصمیم گیری چند معیاری و سیستم های اطلاعات جغرافیایی در قالب یک سیستم پشتیبان تصمیم گیری استفاده شده است. سپس این معیارها براساس روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به اجزا و سطوح کوچک تر تقسیم شده اند. پس از آن با استفاده از روش مقایسه های زوجی، معیارهای موجود در هر جزء اولویت بندی شده اند. لایه های اطلاعاتی مورد نیاز از قبیل فاصله از چاه، فاصله از مسیرهای ارتباطی (جاده ها)، عمق آب زیرزمینی، نفوذپذیری، کیفیت آب زیرزمینی (هدایت الکتریکی)، شیب توپوگرافی، واحدهای سنگی (زمین شناسی) تهیه شده و وزن های محاسبه شده در سطوح ساختار درختی، به این لایه ها اعمال گردیده است. سرانجام با تلفیق لایه های اطلاعاتی با یکدیگر، محدوده های مناسب که عمدتا در شمال و شمال شرقی دشت چاه دراز قرار دارند، به عنوان مکان مناسب تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی انتخاب شده اند. سعیدی و همکاران (1388) در مقاله خود با استفاده از سیستم اطلاعات جفرافیایی جهت غربال نمودن مناطق مناسب، اولویت بندی سایت های انتخابی و در نهایت انجام تحلیل سلسله مراتبی، نسبت به جانمایی و انتخاب مکان های مناسب دفن زایدات ویژه نیروگاه شهید رجایی در سطح استان قزوین با استفاده از روشAHP اقدام کردند. نتایج حاکی از انتخاب سایت 1 در محدوده منطقه آبیک به عنوان بهترین مکان جهت دفن زایدات خطرناک نیروگاه شهید رجایی در سطح استان می باشد. شاهدانی و همکاران (1390) در مطالعه خود با عنوان اولویت بندی موانع توسعه مشارکت های عمومی خصوصی در بخش حمل و نقل ایران با استفاده از روشهای MCDM به این نتیجه رسیدند که مؤلفه مربوط به محدودیت های بازار سرمایه و دسترسی به تأمین مالی، مهمترین مانع شناخته شده است. با وجود تفاوت جزئی در نتایج روش تاپسیس در رتبه بندی چند مانع آخر، نسبت به دو روش دیگر، با محاسبه ضریب همبستگی رتبه ای (اسپیرمن)، فرض صفر (عدم همبستگی بین نتایج) رد شده و با احتمال 75/99 ٪ نتایج حاصل از هر سه مدل مشابه یکدیگر میباشد . جعفری و همکاران (1390) در مطالعه خود با عنوان فرآیند تحلیل شبکه (ANP)، رهیافتی در مدیریت پایدار جنگل های زاگرس به این نتیجه رسیدند که میتوان با ارزیابی و اولویت بندی گزینه های مورد بررسی که شامل حوزه آبخیز، سامان عرفی روستا و سامان غیر عرفی خانوار هستند پرداخت. در آخرین مرحله، تحلیل حساسیت گزینه های مورد بررسی و تفسیر نتایج حاصل از تغییرات حساسیت با استفاده از روش ANP صورت گرفت. 2-3- مروری بر مطالعات انجام شده در خارج کشور سیستر و همکاران (2013) نشان دادند که درک رفتار تصمیم گیری کشاورزان عامل مهمی برای پیش بینی موثر و هم چنین توصیه های کاربردی در رابطه با تغییر ساختارهای کشاورزی جهت رسیدن به شرایط مناسبتر سرمایه گذاری است. این محققان رفتار سرمایه گذاری را بصورت تجربی در بین کشاورزان مورد بررسی قرار دادند. آنها بیان کردند که رفتار کشاورزان در رابطه با سرمایه گذاری کاملا با اصول مطرح شده در تئوری کلاسیک سرمایه گذاری و رویکرد راهکار واقعی متفاوت است. نتایج نشان داد که هیچ یک از این دو تئوری نمی تواندرفتار واقعی کشاورزان را بدرستی توضیح دهد. با این وجود کشاورزان از سرمایه گذاری های قبلی درس می گیرند و ارزش صبر کردن برای سرمایه گذاری بهتر را درک می کنند. چاداد و موندلی (2013) از رویکردی جدید از مدلسازی خطی سلسله مراتبی (HML) برای بررسی اهمیت نسبی تاثیرات حاصل از صنعت، شرکتهای مادر و واحدهای تجاری بر درآمدزایی کشاورزی استفاده کردند. این پژوهش نشان داد که تاثیر شرکتها و واحدهای تجاری بر اقتصاد کشاورزی بیش از بخش صنعت بود. همچنین تاثیر عوامل خاص استراتژیک بر عملکرد کشاورزی نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اندازه بخش بازرگانی، موانع صنعت برای ورود به کشاورزی، میزان سرمایه گذاری در بخش تحقیق و توسعه و میزان سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، متغیرهای اصلی هستند که می توانند تفاوت عملکرد بخش کشاورزی را توضیح دهند. با توجه به نقش مهم شرکتهای تجاری بر کشاورزی، نتایج نشان داد که محیط ایجاد شده توسط شرکتهای مادر تاثیر زیادی بر درآمدزایی کشاورزی دارد. بعبارت دیگر استراتژی مورد استفاده شرکتها در این رابطه نقش مهمی می یابد و لازم است از نظر کارشناسان برای دسترسی به سطح مطلوبی از درآمدزایی در بخش کشاورزی استفاده شود. اختر و همکاران (2012) از داده های تجربی برای بررسی تاثیر سه نوع قرارداد اجاره زمین بر سرمایه گذاری در بخش کشاورزی در کشور پاکستان استفاده کردند. این محققان از یک مدل چند متغیره برای تحلیل نتایج استفاده کردند. نتایج این تحقیق نشان داد که نحوه بستن قرارداد بر تصمیم کشاورزان مبنی بر مشارکت در طرح های بهبود حاصلخیزی و تولید محصولات کشاورزی تاثیر دارد. بعبارت دیگر در قراردادهایی که امنیت اجاره کنندگان از لحاظ مالکیت بر زمین تامین شده بود کشاورز تمایل بیشتری برای مشارکت در طرح های فوق را داشت. در عین حال معلوم شد بیشترین بازده زمینهای کشاورزی وقتی حاصل می شود که زمین در اختیار مالک باشد و کمترین بازده در زمینهایی دیده شد که بصورت اجاره ای مورد استفاده قرار گرفته بودند. این نتایج تئوری ناکارآمدی مارشال (Marshallian inefficiency hypothesis) را تایید می کند. سرمایه گذاری خارجی یکی دیگر از موارد مهم در بخش اقتصاد کشاورزی است. دیوید هالام (2009) به بررسی سرمایه گذاری خارجی در بخش کشاورزی کشورهای در حال توسعه پرداخت. این پژوهشگر سرمایه گذاری خارجی در کشاورزی کشورهای آفریقایی را در یک دوره زمانی طولانی مورد مطالعه قرار داد و نتایج زیر را بعنوان دستاوردهای عمده پژوهش خود بیان کرد: - در کشورهای در حال توسعه آفریقایی، هر چند تعداد پروژه هایی که عملا به کار گرفته شده اند کمتر از مقدار پیش بینی شده است اما میزان سرمایه گذاری خارجی در سالهای اخیر افزایش یافته است. - فاصله بین تصمیم اولیه برای سرمایه گذاری تا شروع واقعی سرمایه گذاری ممکن است طولانی باشد. - سرمایه گذاری خارجی در بخش کشاورزی کشورهای در حال توسعه پدیده جدیدی نیست. - مهمترین شکل سرمایه گذاری، اجاره 99 ساله زمین ها است. - سرمایه گذاری در سطوح وسیعی از 10000 تا 500000 هکتار انجام می شود. - زمین های اختصاص یافته افریقا به سرمایه گذاری خارجی حدود 20 میلیون هکتار است اما میزان مالکیت شرکتهای خارجی بسیار کمتر از کشورهای میزبان است. با اینحال سرمایه گذاری ها اغلب در زمینهای مرغوب انجام می شود و این میتواند منافع زیادی به همراه داشته باشد. - سرمایه گذاری ممکن است به شکل توسعه زیرساخت ها مثلا توسعه جاده، راه آهن و بنادر باشد. آندرسون و سانگ (2013) رابطه بین سرمایه گذاری عمومی در بخش تحقیق و توسعه کشاورزی با منافع اقتصادی حاصل از این کار را در ایالات متحده مورد مطالعه قرار دادند. این محققان توابع اثربخشی دانش را در کشور آمریکا محاسبه کردند. همچنین اولویت بندی های زمانی را مورد آزمون قرار داده و روشهای مختلف برآورد اقتصادی را مقایسه کردند. سپس از این داده ها برای ارزیابی نرخ بازگشت سرمایه مورد استفاده قرار دادند. در مجموع این پژوهش نشان داد که نرخ واقعی بازگشت سرمایه در تحقیق و توسعه کشاورزی آمریکا بین 8 تا 10 درصد متغیر است. تیدمن و لومان (2013) اهمیت ریسک تولیدی و راندمان تکنیکی بعنوان دو منبع مهم تنوع تولید در کشاورزی سنتی و ارگانیک آلمان را مورد بررسی قرار دادند. این تحقیق بر اساس چارچوب پیشنهادی جاست و پوپ و تحلیل نتایج انجام شد. تحلیل تحقیقاتی با استفاده از داده های بدست آمده از 37 مزرعه ای که بصورت سنتی و ارگانیک محصولات کشاورزی تولید می کردند بترتیب بین سالهای 1999/2000و 2006/2007 انجام شد. نتایج نشان داد که نوسانات تولید در هر دو روش عمدتا ناشی از ریسک تولید بوده است. زمین و نیروی کار بعنوان نهاده های افزایش دهنده ریسک در هر دو سیستم شناسایی شدند در حالیکه افزایش سرمایه گذاری، هزینه کشت و کیفیت خاک اثرات کاهنده ریسک دارند. فصل سوم مبانی نظری وروش تحقیق 2442845600710 3-1- مقدمه دراین فصل ابتدا به مبانی نظری و تئوری مدل مورداستفاده و سپس به جامعه اماری ، روش گرداوری داده ها وتهیه پرسشنامه و همچنین تجزیه وتحلیل داده ها میپردازیم. 3-2- مبانی نظری مدل های تصمیم گیری به دو دسته تقسیم می شوند، مدل های چند هدفه (MODM) و مدل های تصمیم گیری چند معیاره (MCDM) ، به طور کلی مدل های چند هدفه به منظور طراحی و مدل های چند معیاره به منظور انتخاب گزینه ی برتر استفاده می گردند. مدل های تصمیم گیری چند معیاره شامل روش های مختلفی است نظیر TOPSIS و ELECTRE و AHP وANP فازی و ....... است که هر یک روش خاص خود را دارد. در ایران روش AHP و ELECTRE نسبت به بقیه کارایی بیشتری دارند که علت آن وجود مراجع و نیز نرم افزارهای آنها می باشد. انتخاب یکی از این روش ها به ماهیت مسئله نیز بستگی دارد، به عنوان مثال اگر شاخص های مختلف به هم تاثیر متقابل داشته باشند به جای روش AHP بایستی از روش ANP استفاده کرد. در این تحقیق با توجه به دقت بالا و سهولت نتیجه گیری از سلسله روش های تصمیم گیری چند معیاری از روش AHP استفاده خواهد گردید. در روش تحلیل سلسله مراتبی جهت وزن دهی معیارها و گزینه ها از روش مقایسه زوجی استفاده می شود. به این ترتیب که تصمیم گیرنده معیارها و زیرمعیارهای هر معیار را فقط به صورت دو به دو مقایسه می کند و نیازی به وزن دهی هم زمان تمام معیارها نیست. در این روش باید برای هر معیار، ارزش نسبی زیرمعیارهای مربوط به آن معیار را در قالب ماتریس مقایسه زوجی که در حالت وجود n زیر معیار یک ماتریس n*n است محاسبه نمود. درایه های این ماتریس نسبت وزن معیار i به معیار j را نشان می دهد. مقایسه زوجی بر این فرض استوار است که برای تصمیم گیرنده مقایسه دو مقدار در یک زمان آسانتر از آن است که بخواهد همزمان کل مجموعه معیارها را وزن دهی نماید. در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، وزن نسبی عناصر با محاسبه وزن عناصر از طریق مقایسه زوجی هر سطح نسبت به عنصر مربوطه در سطح بالاتر تعیین می گردد. در واقع وزن هر گزینه نسبت به معیار خود نشان دهنده اهمیت آن گزینه نسبت به آن معیار می باشد. با تلفیق وز نهای نسبی معیارها، وزن نهایی هر گزینه که برابر است با مجموع حاصل ضرب وزن هر معیار در وزن گزینه مربوط به آن معیار مشخص می گردد (قدسی پور، 2006). جهت محاسبه وزن های عناصر هر سطح نسبت به سطح بالاتر روش های متفاوتی وجود دارد. از میان روش های موجود اعم از روش حداقل مربعات، حداقل مربعات لگاریتمی، بردار ویژه و روش های تقریبی جهت محاسبه وزن های عناصر، روش های تقریبی به عنوان یک روش ساده ولی موثر، متداو ل تر می باشد. در میان روش های تقریبی موجود، روش میانگین هندسی در این مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است. با محاسبه وزن عناصر هر سطح نسبت به سطح بالایی خود از طریق مقایسه زوجی و در نهایت تلفیق وزن های نسبی، وزن نهایی هر گزینه محاسبه می گردد. با مقایسه هر دو گزینه از 8 گزینه موجود نسبت به هم، در نهایت گزینه ای با وزن بیشتر به عنوان گزینه بهینه انتخاب می گردد. 3 - 3- جامعه و نمونه مورد بررسی در مطالعه حاضر از تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی فازی برای اولویت‌بندی معیارهای اصلی و انتخاب گزینه بهینه استفاده شده است. ساعتی (2002) معتقد است تعداد ده نفر از خبرگان برای مطالعات مبتنی بر مقایسه زوجی کافی است. همچنین ریضا و وازیلیس (1988) با اشاره به این نکته که تعداد خبرگان به عنوان مصاحبه شونده نباید زیاد باشد در کل 5 الی 15 نفر را پیشنهاد می‌کنند. در نتیجه تعداد 10 نفر از خبرگان به عنوان نمونه مورد بررسی مطالعه استفاده شده‌اند. روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق از نوع میدانی و ماهیت تحقیق پیمایشی است. داده های مورد نیاز با استفاده ازنمونه گیری تصادفی دو مرحله ای و فرمول نمونه گیری کوکران تهیه شده است (کوکران، 1972). ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پرسشنامه می باشد. افراد انتخاب شده جهت تجزیه و تحلیل، از جامعه ی آماری کارشناسان وخبرگان بانک کشاورزی وجهاد کشاورزی ومراکز تحقیقاتی استان فارس میباشند. 3 -4- روش و ابزار گرد‌آوری داده‌ها روشهای گردآوری اطلاعات در این پژوهش به دو دسته کتابخانهای و میدانی تقسیم میشود. در خصوص جمع آوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش از روشهای کتابخانهای و جهت گردآوری اطلاعات برای تایید یا رد فرضیههای پژوهش از روش میدانی وطرحهای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس (بانک کشاورزی -1390) استفاده شده است. در این پژوهش برای جمع آوری دادههای پژوهش از مصاحبه و ابزار پرسشنامه استفاده گردیده است. پرسشنامه خبره جهت اولویت‌بندی راهکارهای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی با استفاده از تکنیک فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) می‌باشد. این پرسشنامه براساس طیف 9 درجه ساعتی تنظیم شده است. 3-4-1- تهیه پرسشنامه خبره در این تحقیق ازمدل AHP برای طراحی پرسشنامه خبره استفاده می‌شود و با استفاده از این مدل اهمیت نسبی معیارها با استفاده از اعداد که اصول AHP است تخمین زده شده است ( جدول 3-1 ). برای امتیاز دهی مقیاس نه درجه ساعتی به صورت زیر استفاده شده است : جدول 3-1- ارزش گذاری شاخص‌ها نسبت به هم، مقیاس نه درجه ساعتی(1980) ارزش وضعیت مقایسه i نسبت به j توضیح ۱ ترجیح یکسان  Equally Preferred شاخص i نسبت به j اهمیت برابر دارد. ۳ کمی مرجح Moderately Preferred گزینه یا شاخص i نسبت به j کمی مهمتر است. ۵ خیلی مرجح Strongly Preferred گزینه یا شاخص i نسبت به j مهمتر است. ۷ خیلی زیاد مرجح Very strongly Preferred گزینه i دارای ارجحیت خیلی بیشتری از j است. ۹ کاملاً مرجح Extremely Preferred گزینه i از j مطلقاً مهمتر و قابل مقایسه با j نیست. ۶-۴-۲ بینابین ارزشهای بینابین را نشان می‌دهد مثلا ۸، بیانگر اهمیتی زیادتر از ۷ و پایین‌تر از ۹ برای i است. 3-4-2- روائی و پایائی پرسشنامه خبره روائی نشان می‌دهد ابزار سنجش آنچه را که درصدد سنجش آن است، می‌سنجد. در پرسشنامه خبره که مبتنی بر مقایسه زوجی تمامی عناصر با یکدیگر است احتمال اینکه یک متغیر درنظر گرفته نشود صفر است. بنابراین چون تمامی معیارها در این سنجش مورد توجه قرار گرفته است و طراح قادر به جهت گیری خاصی در طراحی سوالات نمی باشد پرسشنامه‌های مبتنی بر مقایسه زوجی فی نفسه از روائی برخوردار هستند. (قدسی پور،1381). چون پرسشنامه بر اساس تحلیل سلسله مراتبی تهیه شده برای بررسی اعتبار ان از شاخص ناسازگاری استفاده می‌گردد. اگر مقدار ناسازگاری بیشتر از 1/0 باشد بهتر است در مقایسه‌ها تجدید نظر گردد. از طرفی چون پرسشنامه تمامی معیارها را به صورت دو به دو مقایسه و سنجش می‌کند لذا حداکثر سوالات ممکن با ساختاری مطلوب از مخاطب پرسیده می‌شود و چون تمامی معیارها در این سنجش مورد توجه قرار گرفته است و طراح قادر به جهت گیری خاصی در طراحی سوالات نمی باشد نیازی به سنجش پایایی وجود نخواهد داشت. (مهرگان،1383) 3-5- الگوریتم استفاده از AHP پس از تعیین مهمترین معیارهای سرمایه گذاری با استفاده از تکنیک دلفی، هریک از معیارهای شناسائی شده، اولویت‌بندی میشود. روش انجام پژوهش حاضر با ارائه مدل مفهومی و سپس در قالب چهار گام قابل تشریح است. شکل 3-2- مدل مفهومی تحقیق با رویکرد AHP هدف معیارهای اصلی زیرمعیارها W1 W2 هدف معیارهای اصلی زیرمعیارها W1 W2 در این مدل بردار W1 نشان‌دهنده تاثیر هدف پژوهش بر معیارهای اصلی است. به همین ترتیب بردار W2 نشان‌دهنده تاثیر معیارهای اصلی بر زیرمعیارها است. بنابراین مدل تحقیق از یک ارتباط سلسله مراتبی برخوردار می‌باشد. از آنجا که در این تحقیق روابط درونی معیارها درنظر گرفته نمی‌شود از مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شده است. ساختار ماتریس اولیه (ناموزون) مدل مفهومی تحقیق به صورت زیر خواهد بود: شکل 3-3- ساختارماتریس اولیه (ناموزون) 0 0 0 W1 00 0 W2 0 هدف معیارهای اصلی زیرمعیارها W= 0 0 0 W1 00 0 W2 0 هدف معیارهای اصلی زیرمعیارها W= 3-5-1- گام اول: شناسائی معیارهای اصلی ابتدا براساس هدف اصلی تحقیق هریک از این معیارها بصورت زوجی مقایسه و با محاسبه بردار ویژه تعیین اولویت می‌گردد. از انجایی که در پروژهها و طرحهای بانک کشاورزی توجه خاصی به دوره بازگشت سرمایه ،اشتغالزایی ،نرخ بازده سرمایه وافزایش ظرفیت تولید میشود ما نیز در این تحقیق از این چهار شاخص بعنوان معیارهای اصلی مدل استفاده میکنیم. (W1 ( 3-5-2- گام دوم: شناسائی گزینه‌ها براساس مطالعات انجام شده پیشین و با توجه به شرایط و مقتضیات حوزه مورد مطالعه، زمینه های مختلف سرمایه گذاری در بخش کشاورزی شناسائی شدند. این مجموعه از گزینه‌ها براساس معیارهای اصلی مطالعه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند.باتوجه باینکه گزینه های بسیاری در آمارهای بانک کشاورزی بچشم میخورد ما دراین تحقیق از هشت گزینه که اولویت بیشتری در سرمایه گذاری و استفاده از تسهیلات سرمایه ای کشاورزی داشته اند استفاده میکنیم. در نهایت مقایسه زوجی گزینه‌ها براساس معیارهای مرتبط، ماتریس W2 محاسبه خواهد شد. 3-5-3- گام سوم: تعیین اولویت‌های کلی برای تعیین اولویت‌های کلی و تبیین روابط بین آنها، ساختار ماتریس اولیه (ناموزون) تشکیل می‌شود. برمبنای نظریه ساعتی، پس از تشکیل ماتریس اولیه، گام بعدی تعیین اولویت است. برای تعیین اولویت از مفهوم نرمال‌سازی و میانگین موزون استفاده می‌شود. (ساعتی، 1980) پس از نرمال کردن از مقادیر هر سطر میانگین موزون گرفته خواهد شد. برای نرمال کردن مقادیر بدون استفاده از نرم‌افزار از فرمول زیر استفاده می‌شود: در این فرمول rij درایه نرمال شده متناظر با درایه aij در ماتریس اولیه است. و میانگین هندسی از فرمول زیر محاسبه میگردد. aij=(nπk=1aij(k)) 1Nدر این تحقیق از مدل تصمیم گیری چند معیاره AHP و نرم افزار تحلیل سلسله مراتبی SUPER DECISION استفاده شده است . 3-5-4- گام چهارم: آزمون سازگاری بعد از جمع اوری نظریات و ترجیحات خبرگان مختلف امکان این وجود دارد که یک ماتریس مقایسه‌ای از چندین گزینه و معیار ایجاد نمود. روش AHP از واحد 1 تا 9 در جهت وزن گذاری نسبی استفاده می‌کند این وزن گذاری‌ها به عنوان مقدارهای ماتریس وارد می‌شود. در نتیجه روابط بین هر معیار و گزینه در این ماتریس منعکس می‌شود. در روش AHP تصمیم‌گیرندگان و خبرگانی که نظرات خود را اعلام داشته‌اند باید آزمون سازگاری بر روی آن‌ها انجام گیرد. این آزمون براساس نسبتهای سازگاری (C.R) ماتریس مقایسه‌ای انجام می‌گیرد. اهمیت AHP علاوه بر ترکیب سطوح مختلف سلسله مراتب تصمیم ودر نظر گرفتن عوامل متعدد ،در محاسبه نسبت یا نرخ سازگاری است.این مکانیزم نشان میدهد که تا چه حد میتوان به اولویتهای حاصل از جدولهای ترکیبی اعتماد کرد.گاهی اوقا ت ممکن است که محاسبات انجام شده توسط تصمیم گیرنده سازگار نباشد.برای مثال اگر اولویت متغیر یک به دو برابر3تعیین شود واولویت متغیر دو به سه برابر 2 تعیین شود دراین صورت باید اولویت متغیر یک به سه برابر 6 تعیین شود.. (ساعتی 2005) - محاسبه بردار مجموع وزنی: ماتریس مقایسات زوجی را در بردار ستونی «وزن نسبی» ضرب میکنیم. بردار جدیدی را که به این طریق بدست می‌آید، بردار مجموع وزنی نامیده میشود. - محاسبه بردار سازگاری: عناصر بردار مجموع وزنی را بر بردار اولویت نسبی تقسیم کرده، بردار حاصل بردار سازگاری نامیده می‌شود. - بدست آوردن max: میانگین عناصر بردار سازگاری max را به دست می‌دهد. - محاسبه شاخص سازگاری (CI): شاخص سازگاری بصورت زیر تعریف می‌شود: 228600026733500 n عبارتست از تعداد گزینه‌های موجود در مساله - محاسبه شاخص تصادفی: شاخص تصادفی بودن از جدولی مانند3-2 استخراج می‌شود. جدول 3-2- شاخص تصادفی بودن (RI)؛ منبع: ال ساعتی-1970 N 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 RI 0 0 52/0 88/0 10/1 24/1 34/1 4/1 44/1 48/1 51/1 53/1 55/1 57/1 58/1 - محاسبه نسبت سازگاری: نسبت سازگاری از تقسیم شاخص سازگاری بر شاخص تصادفی بدست می‌آید. نسبت سازگاری 1/0 یا کمتر سازگاری در مقایسات را بیان می‌کند (مهرگان،1383) CR = CI / RI تجربه نشان داده است که اگر نرخ سازگاری کمتر از 10 درصد باشد میتوان سازگاری مقایسات را پذیرفت درغیراین صورت مقایسات باید مجددآ انجام پذیرد . فصل چهارم بحث ونتیجه گیری 246189541478204-1- مقدمه درمرحله تجزیه و تحلیل، باید اطلاعات و داده‌ها در مسیر هدف، پاسخگویی به سؤال یا سؤالات تحقیق و نیز ارزیابی فرضیه‌ها تجزیه و تحلیل شود . (حافظ‌نیا، 1382) در این تحقیق برای تعیین اولویت سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس از مدل‌ تصمیم‌گیری چندمعیاره AHP استفاده شده است. 4-2- شناسائی شاخص‌های نهائی هدف این مطالعه اولویت بندی اقتصادی سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس بود . در راستای نیل به این هدف در گام نخست معیارهای اصلی انتخاب شد. معیارهای اصلی عبارتند از: دوره بازگشت سرمایه، نرخ بازده سرمایه، اشتغال‌زایی و افزایش ظرفیت تولید (راندمان). از این معیارها برای اولویت‌بندی هشت گزینه سرمایه گذاری در بخش کشاورزی استان فارس استفاده شده است. گزینه ها عبارتند از: آبیاری تحت فشار، احداث باغ و مراتع، برقی کردن چاه‌ها، پرورش طیور، آبخیزداری، صنایع تبدیلی، شیلات و آبزیان، گلخانه. معیارها و گزینه های شناسایی شده در جدول 4-1 آمده است. جدول 4-1- شاخص‌های اصلی و گزینه ها معیارها گزینه ها C1 دوره بازگشت سرمایه A1 آبیاری تحت فشار C2 نرخ بازده سرمایه A2 احداث باغ و مراتع C3 اشتغال‌زایی A3 برقی کردن چاه‌ها C4 افزایش ظرفیت تولید(راندمان ) A4 پرورش طیور A5 آبخیزداری A6 صنایع تبدیلی A7 شیلات و آبزیان A8 گلخانه 4-3- تعیین اولویت معیار ها و گزینه ها با استفاده از تکنیک AHP برای تعیین وزن گزینه‌ها و شاخص‌های مدل از تکنیک تحلیل سلسه‌مراتبی (AHP) استفاده شده است. الگوی سلسله‌مراتبی مدل با استفاده از تکنیک AHP در شکل 4-1 ترسیم شده است. همچنین معیارها و گزینه‌های تحقیق با اندیس عددی بصورت جدول 4-1 نامگذاری شده‌اند تا در جریان تحقیق به سادگی قابل ردیابی و مطالعه باشد. شکل 4-1- الگوی سلسله‌مراتبی مدل تحقیق در نرم‌افزار سوپردسیژن 4-3-1- تعیین اولویت معیارهای اصلی براساس هدف برای انجام تحلیل سلسله‌مراتبی نخست معیارهای اصلی براساس هدف بصورت زوجی مقایسه شدند. اگر در یک خوشه n عنصر وجود داشته باشد n(n-1)2 مقایسه صورت خواهد گرفت. چون چهار معیار وجود دارد بنابراین تعداد مقایسه‌های انجام شده برابر است با: n(n-1)2=4(4-1)2=6برای انجام مقایسه ها از دیدگاه ده نفر از خبرگان استفاده شد. نتایج این مقایسه ها در جدول 4-2 ارائه شده است: جدول 4-2- مقایسه زوجی معیارهای اصلی از دیدگاه خبرگان C3-C4 C2-C4 C2-C3 C1-C4 C1-C3 C1-C2 9/1 7/1 5/1 9/1 1 5 کارشناس 1 3 7 3 5/1 3 7 کارشناس 2 1 5 3 3 1 5 کارشناس 3 3 1 2 1 7 5 کارشناس 4 5 3/1 3 3 7 8 کارشناس 5 3/1 5/1 1 3/1 5 3 کارشناس 6 3/1 5/1 9/1 3/1 9/1 5 کارشناس 7 9/1 7 5/1 5 1 1 کارشناس 8 1 3 3 2/1 1 1 کارشناس 9 5/1 6 4 7 5 3 کارشناس 10 644/0 237/1 112/1 910/0 824/1 547/3 میانگین هندسی ( تجمیع دیدگاه ) با استفاده از تکنیک میانگین هندسی ( قدسی پور ، 1387 ) دیدگاه خبرگان تجمیع گردیده است. ماتریس مقایسه زوجی حاصل از تجمیع دیدگاه خبرگان در جدول 4-3 ارائه شده است. جدول 4-3- ماتریس مقایسه زوجی معیارهای اصلی   دوره بازگشت سرمایه نرخ بازده سرمایه اشتغال‌زایی افزایش ظرفیت تولید دوره بازگشت سرمایه 1 547/3 824/1 910/0 نرخ بازده سرمایه 282/0 1 112/1 237/1 اشتغال‌زایی 548/0 900/0 1 644/0